Reklama
Czym jest nadczynność tarczycy w ciąży?
Nadczynność tarczycy w ciąży stanowi zaburzenie polegające na wytwarzaniu przez gruczoł tarczycowy zbyt dużej ilości hormonów w stosunku do zapotrzebowania organizmu.
Chora tarczyca w ciąży to niebezpieczna sytuacja zdrowotna zarówno dla matki, jak i rozwijającego się płodu.
Tyroksyna – jeden z hormonów tarczycowych – warunkuje prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego płodu. Jeśli zatem tarczyca matki nie pracuje właściwie, będzie to rzutowało na rozwój dziecka, a także na zdrowie i dobrostan samej ciężarnej.
Dlatego warto jeszcze przed zajściem w ciążę odpowiednio się do niej przygotować, m.in. wykonując badania oznaczające stężenie hormonów ciążowych. Ciąża przy nadczynności tarczycy jest niewskazana, jeśli więc nadczynność tarczycy zostanie wykryta, należy unormować zaburzenia tarczycowe i dopiero we wskazanym przez lekarza czasie próbować zajść w ciążę.
O nadczynności tarczycy można mówić wówczas gdy poziom TSH jest obniżony, przy czym stężenie fT3 i fT4 znacząco wzrasta. W razie wątpliwości można dodatkowo wykonać USG tarczycy, oznaczyć przeciwciała przeciwtarczycowe i zlecić biopsję aspiracyjną cienkoigłową.
Reklama
Przyczyny nadczynności tarczycy w ciąży
Przyczyny zdarzenia, w którym stężenie jednego z hormonów jest poniżej normy (TSH w ciąży), a poziom kolejnych dwóch (fT3 i fT4) wykracza zdecydowanie powyżej dopuszczalnego obszaru, dzieli się na dwie podstawowe:
- nadczynność tarczycy spowodowaną działaniem hormonu łożyskowego (HCG) – tzw. tyreotoksykoza ciężarnych. Jej cechą jest to, że przechodzi łagodnie, mija sama, często nieleczona, wymaga jedynie obserwacji i częstych kontroli lekarskich. Niekiedy ciężarne skarżą się na uporczywe wymioty, co ginekolodzy nazywają niepowściągliwymi wymiotami ciężarnych,
- prawdziwa nadczynność tarczycy - wywołaną przez różne choroby i czynniki;
HCG jest hormonem wydzielanym przez łożysko i w dużych stężeniach ma działanie podobne do TSH, czyli pobudza tarczycę do wydzielania hormonów. Dlatego mogą występować objawy nadczynności tarczycy przy niskim poziomie TSH. Jedną z najgorszych dolegliwości są nieustające wymioty.
Prawdziwą nadczynność tarczycy natomiast można wykryć badaniem USG.
Najczęściej za nadczynnością tarczycy w ciąży stoi choroba Gravesa-Basedowa. Wskazuje się, że aż około 85 proc. ciężarnych cierpi na tę odmianę nadczynności tarczycy. Do innych powodów warunkujących wystąpienie nadczynności tarczycy w ciąży należą wole guzkowe nadczynne oraz guzek autonomiczny.
Reklama
Jak objawia się nadczynność tarczycy w ciąży?
Nadczynność tarczycy a ciąża to zagadnienie, które warto odnieść do rozpoznania tej nieprawidłowości. A trzeba podkreślić, że stwierdzenie nadczynności tarczycy nie jest łatwą sprawą, ponieważ większość jej symptomów jest tożsamych z oznakami typowymi dla ciąży.
Jak zatem rozpoznać nadczynność tarczycy w ciąży? Objawy tego stanu to m.in.:
- niepokój,
- nerwowość,
- osłabienie,
- szybsze męczenie się (mniejsza tolerancja na wysiłek fizyczny),
- uczucie ciągłego zmęczenia,
- uderzenia gorąca,
- nadpotliwość;
Poza tym o nadczynności tarczycy ciążowej może przesądzać przyspieszenie rytmu serca, drżenie rąk oraz chudnięcie lub brak wzrostu wagi ciała (co w ciąży nie stanowi normalnej sytuacji).
W niektórych przypadkach u ciężarnych pojawia się powiększenie obwodu szyi, czyli wole tarczycowe. Czasem diagności podczas wykonywania ultrasonografii rozpoznają wole u płodu.
Nieleczona tarczyca w ciąży predysponuje do nadciśnienia tętniczego, a ono z kolei do stanu przedrzucawkowego.
Reklama
Jak wykryć nadczynność tarczycy w ciąży?
Z jakimikolwiek niepokojącymi objawami udać należy się do lekarza, który może przeprowadzić diagnostykę. Podstawę rozpoznania stanowią wyniki badań hormonalnych: TSH, fT4, fT3. Inne pomocne badania obejmują:
- przeciwciała przeciwko receptorowi TSH (w ChGB),
- przeciwciała anty-TPO,
- preciwciała anty-TG,
- morfologię krwi,
- lipidogram.
Przeprowadzić można również badania obrazowe, jak np. USG. W przypadku guzka tarczycy, konieczna może okazać się biopsja.
Reklama
Skutki nadczynności tarczycy w ciąży dla dziecka
Co może spowodować nadczynność tarczycy w ciąży? Skutki dla dziecka mogą być bardzo obciążające dla jego zdrowia i życia oraz prawidłowego funkcjonowania po porodzie.
Może bowiem dojść do zahamowania procesu wzrastania jeszcze w macicy. Po urodzeniu się dziecko może mieć małą wagę. Jeśli tarczyca matki działa wadliwie, podobnie może „zachowywać się” tarczyca płodu, zatem możliwe jest wystąpienie u maleństwa jeszcze w życiu prenatalnym nadczynności tarczycy, jak i jej niedoczynność.
Tarczycowa nadczynność w ciąży wpływa na zbyt wysoki poziom hormonów tarczycy u płodu, natomiast przyjmowanie przez matkę leków obniżających stężenie fT3 i fT4 może doprowadzić do wywołania u płodu zaniżonej ilości hormonów, czyli do niedoczynności tarczycy.
Przy zaburzeniu, jakim jest niedoczynność tarczycy w ciąży, wpływ na dziecko niewłaściwie funkcjonujących hormonów jest ewidentny. Warto jednak także zwrócić uwagę na tę okoliczność rzutującą na dobrostan ciężarnej.
Niestety, dla przyszłej mamy może to oznaczać pojawienie się dalszych negatywnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak nadciśnienie tętnicze oraz stan przedrzucawkowy.
Reklama
Leczenie nadczynności tarczycy w ciąży
Jakie jest postępowanie kiedy stwierdzi się nadczynność tarczycy w ciąży? Leczenie ciężarnej z nadmierną produkcją hormonów tarczycowych (fT3 i fT4) powinno być oparte o stałą współpracę między ginekologiem i endokrynologiem.
Zespół medyczny ustala najwłaściwszą drogę terapii w oparciu o przyczynę schorzenia, występujące objawy oraz stan ogólny matki i dziecka. Bardzo istotne są też częste kontrole lekarskie, wykonywanie zleconych przez lekarzy badań oraz stosowanie się do ich zaleceń.
W przypadku tyreotoksykozy ciężarnych zazwyczaj nie trzeba wprowadzać farmakoterapii (jeśli lekarz się na nią zdecyduje, to zwykle zaleca stosowanie tyreostatyków), a wystarczy uważnie obserwować ciężarną pacjentkę. Ta sytuacja z reguły mija samoistnie w drugim, najdalej trzecim trymestrze ciąży.
Jeśli zaś nadczynność tarczycy w ciąży została wywołana przez chorobę Gravesa-Basedowa, zazwyczaj kuracja bazuje na tyreostatykach. Dawka, częstotliwość zażywania i stężenie leku powinny być dobrane indywidualnie do danej ciężarnej. Nadczynność tarczycy po ciąży wymaga zwiększenia dawki leku, o czym decyduje lekarz.
Wyjątkowo medyk (np. kiedy guzki na tarczycy są duże lub farmakologia nie daje efektów leczniczych) może przeprowadzić operację tarczycy, wówczas wykonuje ją najczęściej w drugim trymestrze.
Zarówno w czasie ciąży jak i karmienia piersią nie wolno stosować jodu promieniotwórczego jako preparatu na nadczynność tarczycy. Karmić piersią można tylko wtedy, gdy dawka leku jest umiarkowana. Należy w takim przypadku stosować się do zaleceń lekarza.
Jeśli nadczynność tarczycy została wykryta wystarczająco wcześnie i rozpoczęto odpowiednie leczenie, poród może odbyć się bez dodatkowych zaleceń. Po porodzie natomiast kontroluje się zarówno matkę, jak i dziecko.
