Zaburzenia psychiczne mogą być zaraźliwe wśród młodzieży 😦 Dowiedz się więcej!
Zaburzenia psychiczne mogą być zaraźliwe wśród młodzieży 😦 Dowiedz się więcej!
Zaburzenia psychiczne mogą być zaraźliwe wśród młodzieży 😦 Dowiedz się więcej!

Ból ucha u dziecka - jak pomóc? Leczenie i domowe sposoby

Ból ucha u dziecka, gorączka, ogólne złe samopoczucie – niestety, to mogą być objawy bakteryjnego zapalenia ucha środkowego. Jest to jedna z najczęściej spotykanych chorób wieku dziecięcego, bolesna i męcząca. Czy są inne przyczyny bólu ucha? Jakie są domowe sposoby na ból ucha u dziecka? Co oznacza ból ucha bez gorączki?
Wizyta dziecka u laryngologia
Źródło: 123RF
W skrócie
  • Ból ucha u dziecka może mieć przyczyny bezpośrednie i pośrednie. Jakie?
  • Najczęściej ból ucha u dziecka jest wywołany przez zapalenie ucha środkowego. Jakie są inne powody tego stanu?
  • Ból ucha można łagodzić za pomocą domowych sposobów np. ciepłych, suchych okładów.
SPRAWDŹ TEŻ: Dlaczego boli ucho?
Spis treści

Czy ból ucha u dziecka zdarza się często?

Ból ucha u dziecka jest jednym z najczęściej spotykanych powodów konsultacji pediatrycznych. Dotyczy on zwłaszcza grupy dzieci młodszych do 5 roku życia.

Objawy zapalenia ucha u dziecka to m.in.:

  • silny, rozpierający ból ucha,
  • uczucie pełności w uchu,
  • pulsujący ból głowy,
  • upośledzenie słuchu o różnych nasileniach,
  • szum w uszach,
  • gorączka (u dzieci nawet do 40ºC, często z współwystępującą biegunką, dziecko może być rozdrażnione, płaczliwe),
  • ogólne złe samopoczucie,
  • niepokój i zaburzenia snu,
  • utrata apetytu, u niemowlaków występuje niechęć do ssania,
  • obfity wyciek ropny o nieprzyjemnym zapachu,
  • może dojść do perforacji błony bębenkowej, co łączy się ze złagodzeniem lub ustąpieniem dolegliwości bólowych,
  • możliwa bolesność uciskowa wyrostka sutkowatego,
  • małe dzieci próbują dotknąć ucha bądź je zakryć.

Poza uciążliwymi dolegliwościami choroba może doprowadzić do stałego pogorszenia lub utraty słuchu, a nawet do porażenia nerwu twarzowego. Aby zapobiec powikłaniom u dziecka, powinno się jak najszybciej rozpocząć leczenie.

Reklama

Przyczyny bólu ucha u dziecka

Ta dolegliwość może być bezpośrednio spowodowana zmianami w obrębie struktur samego ucha, ale może też być tzw. bólem udzielonym - wywołanym przez pośrednie procesy chorobotwórcze w obrębie gardła, krtani, nosa czy jamy ustnej.

Do przyczyn bezpośrednich bólu ucha możemy zaliczyć:

  • ostre zapalenie ucha środkowego,
  • zapalenie ucha zewnętrznego,
  • uraz,
  • ciało obce w uchu,
  • zapalenie wyrostka sutkowatego,
  • obecność czopa woskowinowego,
  • nieumiejętne płukanie zatok.

Wśród przyczyn pośrednich dolegliwości usznych wymienić należy:

Przyczyną bólu może być także przewlekłe zapalenie ucha środkowego.

Nastąpić wtedy może:

  • ostre zapalenie wyrostka sutkowatego,
  • niedowład lub porażenie nerwu twarzowego,
  • zapalenie błędnika,
  • zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
  • ropień nadtwardówkowy i podtwardówkowy,
  • zakrzepowe zapalenie zatoki esowatej.

Skąd się bierze zapalenie ucha u dziecka?

Zapalenie ucha u dziecka często zaczyna się od przeziębienia w postaci wirusowej infekcji górnych dróg oddechowych, które powoduje zapalenie trąbki słuchowej. Zapalenie może doprowadzić do całkowitego jej zablokowania, zamykając płyn w uchu środkowym.

Gromadzący się wysięk powoduje ucisk na błonę bębenkową, jej niedokrwienie, co w konsekwencji może spowodować perforację i ustąpienie dolegliwości bólowych. O dokonanej perforacji świadczy wydzielina w przewodzie słuchowym lub wyciek z ucha (najpierw surowiczy, potem ropny). 

Ze względu na ważne funkcje, jakie pełni trąbka słuchowa, istotne jest utrzymanie jej prawidłowej drożności.

Reklama

Ból ucha u dziecka bez gorączki

Ostre zapalenie ucha często przebiega bez gorączki, a nawet bez bólu. Największa zachorowalność przypada na 6-24 miesiąc życia. Uważa się, że 19-63% dzieci do 1. roku życia co najmniej jeden raz doświadczyło zapalenia ucha (źródło: Alho O., Koivu M., Sorri M., Rantakallio P. The occurrence of otitis media in infants…)

Zapalenie ucha zewnętrznego

Ból ucha u dziecka bez gorączki może mieć różne podłoże, począwszy od powikłań po katarze, poprzez obecność w uchu ciała obcego, stan pourazowy, czopy woskowinowe aż po infekcje.

Ból ucha u dziecka związany z ostrym stanem zapalnym ucha zewnętrznego również może objawiać się bez podwyższonej temperatury ciała.

Zapaleniu ucha zewnętrznego mogą towarzyszyć:

  • bardzo silne dolegliwości bólowe, nawet przy najlżejszym dotknięciu płatka usznego,
  • obrzęk przewodu słuchowego,
  • świąd,
  • nasilanie się bólu przy żuciu,
  • promieniowanie bólu do szczęki.

Ponadto dziecko może trzymać się za ucho, zakrywać je rączką, płakać i krzyczeć z bólu, nie pozwalać się dotknąć w okolice ucha.

Zapalenie ucha środkowego

W przypadku zapalenia ucha środkowego, bólowi może towarzyszyć pogorszenie słuchu i wysięk z ucha. Małe dziecko może być rozdrażnione, płaczliwe i chwytać rączką za ucho. Ból ucha u dziecka bez gorączki może nasilać się w nocy i wybudzać malucha ze snu.

Jest to najczęstsza przyczyna dolegliwości. Ostre zapalenie ucha środkowego wywoływne jest przez:

  • zakażenia bakteryjne i wirusowe górnych dróg oddechowych,
  • dysfunkcję trąbki słuchowej,
  • podciśnienie w jamie bębenkowej,
  • zaburzenia transportu rzęskowo-śluzowego.

Na częstość występowania tej choroby mają wpływ:

  • złe warunki socjalno-ekonomiczne,
  • sezonowe infekcje wirusowe,
  • sztuczne karmienie w okresie niemowlęcym,
  • palenie tytoniu w domu, uczęszczanie do żłobka lub przedszkola,
  • wiek poniżej 6 lat,
  • zaburzenia immunologiczne,
  • rozszczep podniebienia,
  • zespół Downa,
  • rodzinne czynniki genetyczne.

U dzieci z zapaleniem ucha środkowego może, ale nie musi wystąpić gorączka.

Inne przyczyny bólu ucha

Ból ucha u dziecka bez gorączki może również występować bez objawów stanu zapalnego i co za tym idzie, mieć zupełnie inne podłoże. Dolegliwości bólowe ucha mogą towarzyszyć dziecku przy:

Reklama

Ból ucha u dziecka przy katarze

Ból ucha u dziecka przy katarze powodują zazwyczaj te same wirusy, które wywołują infekcję górnych dróg oddechowych. Stan ten nazywany jest kataralnym zapaleniem ucha, bądź nieżytowym zapaleniem ucha i stanowi rodzaj powikłania po przeziębieniu. 

W tym przypadku, ból wywołują patogeny, które z błony śluzowej nosa przedostają się na błonę śluzową trąbki słuchowej i ucha środkowego. Podczas kataru, śluzówka nosa dziecka produkuje nadmiar wydzieliny, która częściowo spływa nosem, a częściowo do gardła.

Tam z kolei znajduje się ujście do wspomnianej trąbki słuchowej. U dzieci trąbki słuchowe są krótsze i szersze niż u dorosłych, dlatego ból ucha przy katarze mogą odczuwać znacznie częściej.

Reklama

Jak rozpoznać ból ucha u dziecka?

W przypadku pojawienia się bólu ucha u dziecka należy w pierwszej kolejności ocenić stopień nasilenia dolegliwości. Poziom bólu można zbadać dotykając okolicy ucha dziecka. 

Ponadto należy sprawdzić, czy w uchu nie znajduje się ciało obce lub nadmiar woskowiny oraz czy nie ma wysięku z ucha. Należy również zmierzyć temperaturę ciała dziecka, sprawdzić drożność nosa oraz ocenić, czy nie męczą go również inne dolegliwości.

W przypadku bólu ucha koniecznie należy zasięgnąć opinii pediatry lub laryngologa w celu ustalenia przyczyny dolegliwości i wdrożenia odpowiedniego sposobu leczenia. Podstawowym badaniem w diagnostyce bólu ucha jest badanie otoskopowe.

Powinno być ono przeprowadzone również u:

  • dzieci gorączkujących (zwłaszcza niemowląt),
  • dzieci z infekcjami dróg oddechowych,
  • u wymiotujących niemowląt,
  • dzieci manifestujących nieuzasadniony niepokój,
  • pacjentów zgłaszających niedosłuch.

Wykonać można również tympanometrię, czyli obiektywne badanie słuchu. Pozwala ono wykryć zapalenie ucha i niedosłuch.

Reklama

Co na ból ucha u dziecka? Domowe leczenie

Domowe sposoby można stosować w przypadku, gdy nie mamy do czynienia z poważniejszą infekcją.

W przypadku podejrzenia zapalenia ucha środkowego, ciała obcego w uchu, czy zauważeniu innych niepokojących objawów, dziecku powinien udzielić pomocy lekarz.

Jeżeli nie ma przeciwwskazań ze strony lekarza, można stosować domowe sposoby, które mają przede wszystkim rozgrzać obolałe miejsca i w ten sposób uśmierzać ból. Warto również dziecku podać leki bez recepty np. przeciwbólowe w formie tabletek albo kropli.

Domowe sposoby na ból ucha u dziecka to m.in.:

  • olejek kamforowy – należy wcierać 1-2 krople z tyłu małżowiny usznej, do 3 razy dziennie;
  • oliwa z oliwek – delikatnie podgrzaną oliwę (ma być ciepła, nie gorąca), można w niewielkich ilościach (kropelkach) aplikować bezpośrednio do ucha.
  • okład z cebuli –  surowe plastry cebuli można owinąć czystą szmatką, bądź sok wcześniej wyciśnięty z cebuli wykorzystać do zrobienia kompresu, który przykładamy do ucha. Do kompresu można również użyć cebuli ugotowanej do miękkości.
  • czosnek - ze względu na swoje właściwości antyseptyczne, sokiem wyciśniętym ze świeżego czosnku można delikatnie smarować wewnętrzną stronę ucha.
  • rozgrzewanie ucha okładami z ciepłej wody, bądź przyłożenie do ucha termoforu.
  • delikatny masaż ucha - doprowadzi do poprawienia krążenia, ale nie spowoduje dodatkowych dolegliwości bólowych,
  • geranium - należy urwać listek, uformować kulkę i ją zgnieść, by roślina puściła sok, a następnie włożyć ją ostrożnie do ucha.

Reklama

Jak leczyć ból ucha u dziecka?

Domowe sposoby na zapalenie ucha u dziecka nie wyleczą schorzenia, a mogą jednie pełnić funkcję pomocniczą w łagodzeniu dolegliwości bólowych. Ciepłe suche okłady mogą przyspieszyć pęknięcie błony bębenkowej i tym samym udrożnić odpływ dla wydzieliny.

Leczenie bakteryjne zapalenia ucha polega głównie na farmakoterapii.

W leczeniu stosuje się:

  • leki łagodzące objawy choroby,
  • leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, które zmniejszają proces zapalny w obrębie trąbki słuchowej
  • antybiotyki.

Ból ucha, zwłaszcza podczas pierwszej doby, należy leczyć bez względu na decyzję o zastosowaniu antybiotyku.

Natychmiastowe zastosowanie antybiotyku jest zalecane: u dzieci:

  • poniżej 6 miesiąca życia,
  •  poniżej 2 roku życia z obustronnym zapaleniem ucha środkowego,
  • z wysoką gorączką, wymiotami lub wyciekiem z ucha.

Należy rozważyć wykonanie tympanopunkcji z odessaniem zmian zapalnych, przepłukaniem jamy bębenkowej, a w niektórych przypadkach zalecany jest drenaż wentylacyjny.

Jak jeszcze złagodzić ból ucha?

W niektórych przypadkach wprowadza się leki przeciwhistaminowe i krople do nosa zawierające substancje obkurczające naczynia, w celu udrożnienia ujścia ucha od strony gardła.

Niekiedy konieczne okazuje się też wykonanie paracentezy, czyli zabiegu polegającego na nacięciu błony bębenkowej, żeby umożliwić odpływ ropnej wydzieliny z ucha.

Jak uniknąć bólu ucha u dziecka przy katarze?

Aby uniknąć bólu ucha dziecka przy katarze, warto zadbać o prawidłową toaletę nosa i poprawne usuwanie wydzieliny. Im mniej wirusów w nosie, tym mniejsze prawdopodobieństwo przedostania się ich do ucha środkowego.

Ból ucha przy katarze to dolegliwość wtórna, dlatego w przypadku kataralnego zapalenia ucha u dziecka ważne jest odpowiednie leczenie choroby pierwotnej.

W momencie gdy maluch odczuwa dolegliwości bólowe w uchu, najlepiej zgłosić się z nim do lekarza. Nie należy lekceważyć nawet najdrobniejszego uczucia kłucia w uchu, czy niedosłuchu lub przeciągającego się odczucia zatkanych uszu.

W profilaktyce zapaleń oraz innych przyczyn związanych z bólem ucha ważne jest jak najszybsze leczenie infekcji. Nie wolno narażać dzieci na dym tytoniowy i wszelkie mechaniczne uszkodzenia narządu słuchu.

Ze względu na ważne funkcje, jakie pełni trąbka słuchowa, istotne jest utrzymanie jej prawidłowej drożności.

Czytaj również

Bibliografia

  • Niemczyk, E., Dębska, M., & Zawadzka-Głos, L. (2015). Ostre zapalenie ucha środkowego u dzieci hospitalizowanych w roku 2014 w Klinice Otolaryngologii Dziecięcej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. N Ped, 19, 87-92.
  • Niedzielska, G. Ocena skutecznoœci i bezpieczeństwa terapii ostrego zapalenia ucha œrodkowego u dzieci w praktyce ambulator ambulatoryjnej.
  • Szyfter, W., & Wierzbicka, M. (2009). Ostre zapalenie ucha środkowego u dzieci–problem stale aktualny. Pediatria Polska, 84(5), 446-449.
  • Lewandowska, M. (2020). Problemy rozwojowe dzieci w wieku przedszkolnym w przebiegu chorób ucha środkowego. Niepełnosprawność-Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, (37), 88-101.
  • Skotnicka, B. (2007). Powikłania zapaleń ucha środkowego u dzieci w dobie antybiotykoterapii. Otolaryngologia Polska, 61(5), 779-783.
  • Zielnik–Jurkiewicz B., Olszewska–Sosińska O., Rakowska M. Odległe wyniki leczenia drenażem wentylacyjnym przewlekłego wysiękowego zapalenia ucha środkowego u dzieci. Otolaryngol. Pol. 2006; 60: 181–186.
Marta  Roszkowska
Artykuł napisany przez
Marta Roszkowska
Skonstruowana z zamiłowania do poznawania ludzi i świata. Z wykształcenia dziennikarka, specjalistka PR, trenerka i projektantka graficzna. Od ponad 20 lat spaja obszary mediów tradycyjnych z nowymi, współpracując po drodze z redakcjami, pisząc, fotografując, redagując, wydając gazety i serwisy internetowe. Na przestrzeni lat związana m.in. z Dziennikiem Łódzkim, serwisami Nasze Miasto i Moje Miasto. Swoje pasje i doświadczenie wykorzystuje w pracy zawodowej.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Specjaliści współpracujący z medme
25674

Wojciech Ziółkowski

magister farmacji

Poznaj mnie
25626

Katarzyna Kulig

dermatolog i wenerolog

Poznaj mnie
25675

Marzena Rojek-Ledwoch

dietetyczka, psychodietetyczka

Poznaj mnie
25676

Kamila Pawłowska

dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Poznaj mnie
25625

Sylwia Borowska

doktor nauk farmaceutycznych

Poznaj mnie
25886

Magdalena Grosiak

diagnosta laboratoryjny

Poznaj mnie
25887

Magdalena Rutkowska

lekarz weterynarii

Poznaj mnie
25879

Anna Lewandowska

psychiatra dziecięcy

Poznaj mnie
25888

Jolanta Woźniak

prawnik

Poznaj mnie
Pokaż wszystkich
Więcej z kategorii Choroby laryngologicze
Dysfagia, czyli zaburzenia połykania. Jak ją rozpoznać i leczyć?
Kobieta z otwartymi ustami trzymająca się za gardło
Gronkowiec w nosie – objawy, leczenie i naturalne sposoby
Bakterie wydobywające się z nosa
Jakie są przyczyny zatkanych uszu oraz jak może je odetkać?
Kobieta ma zatkane ucho
Podobne artykuły
zatkane ucho
Jak pozbyć się uczucia zatkanego ucha przy katarze?
Wizualizacja zatok szczękowych
Torbiel w zatoce szczękowej - objawy, przyczyny i domowe sposoby. Czy może się wchłonąć?
Lekarz pobiera wymaz z gardła
Gronkowiec w gardle - czym jest i jak się objawia? Domowe sposoby
Kobieta siedząca w łóżku odkszczuszająca flegmę z gardła
Odkrztuszanie flegmy bez kaszlu i z kaszlem. Co oznacza?
Pacjent cierpiący na intensywny ból gardła
Domowe sposoby na ból gardła, migdałków i anginę. Sprawdź, jak się pozbyć uporczywych dolegliwości

Reklama


Sonda
Sonda redakcyjna
Jakie funkcje Twojego CGM są dla Ciebie najważniejsze?
Touchcare CGM