Dysfagia
Istnieją dwa rodzaje dysfagii:
- dysfagia ustno-gardłowa (zwana także przedprzełykową lub górną). Występuje wówczas, kiedy trudności w przełykaniu dotyczą przejścia zjedzonego pokarmu z jamy ustnej i gardła do przełyku;
- dysfagia przełykowa (określana również mianem dolnej) dotyczy z kolei przechodzenia spożytego pokarmu przez cały przełyk.
Reklama
Dysfagia - przyczyny
Dysfagia posiada bardzo różnorodne podłoże, dlatego też powodów jej występowania jest bardzo wiele. Przyczyny te można podzielić na dwie grupy, w zależności od jej rodzaju:
- przyczyny dysfagii ustno-gardłowej: istniejące w jamie ustnej lub też gardle zmiany miejscowe w postaci zapaleń, ropni, chorób nowotworowych gardła, jak również języka, powiększonych węzłów chłonnych oraz tarczycy, ciał obcych (np. kość). Zdecydowanie częściej dysfagia przedprzełykowa jest wynikiem guzów mózgu, stanów po udarze mózgu i urazie czaszkowo-mózgowym, stwardnienia rozsianego, choroby Parkinsona, choroby Huntingtona, sarkoidozy, zespołu Sjögrena, błonicy, zatrucia jadem kiełbasianym, miastenii i miopatii. Tego typu dysfagia może być także efektem zapalenia mięśni, cukrzycy lub zabiegów operacyjnych w obrębie jamy ustnej i gardła. W przypadku, kiedy dysfagia towarzyszy takim schorzeniom jak choroba Huntingtona lub Parkinsona, a także stwardnieniu rozsianemu i miastenii oraz po udarach mózgu określa się ją mianem dysfagii neurogennej (niezwykle rzadko pojawia się jako pierwszy z objawów tych dolegliwości, dlatego choroby te rozpoznaje się na ogół u chorych po innych, zdecydowanie bardziej dla nich typowych objawach).
- przyczyny dysfagii przełykowej: guzy przełyku lub okolicy wpustu żołądka, stany pourazowe np. po oparzeniu, połknięciu ostrego przedmiotu, skutki uboczne stosowania niektórych leków (np. używanych w leczeniu osteoporozy), choroby nerwowo-mięśniowe, jak również powikłania po chorobie refluksowej (w trakcie jej trwania powstają owrzodzenia, które gojąc się, prowadzą do zwężenia światła przełyku).
Dysfagia - objawy
Lista objawów dysfagii, podobnie jak list przyczyn tego schorzenia, jest bardzo długa. Do tych najbardziej charakterystycznych i najczęściej występujących zalicza się:
- chrypka, czkawka, kaszel, krztuszenie się, dławienie się i zachłystywanie się podczas jedzenia,
- łzawienie i kichanie,
- odruchy wymiotne,
- odczucie bólu podczas przełykania,
- ślina lub także pokarm wyciekający z jamy ustnej lub też w niej zalegający,
- uczucie pieczenia i palenia za mostkiem,
- odbijanie i zgaga,
- nieprzyjemny i uporczywy zapach z ust,
- świszczący oddech,
- uczucie, że kęs pokarmowy zalega w gardle, przełyku lub za mostkiem,
- proces jedzenia wydłużony w czasie,
- spadek wagi ciała.
W przypadku dysfagii chory ma początkowo problemy z połykaniem pokarmów w postaci stałej. Z czasem trudności te dotyczą pokarmów w postaci rozdrobnionej (papkowatej) i płynów. W najpoważniejszym stadium schorzenia dochodzi co całkowitego braku możliwości połykania (zwanej afagią).
Zobacz też: Przełyk Barretta – objawy, leczenie, dieta
Reklama
Dysfagia u dzieci
Na dysfagię cierpią bardzo często dzieci, także niemowlęta, np. takie, które urodziły się z problemami neurologicznymi w postaci mózgowego porażenia dziecięcego, ale nie tylko. W tym przypadku przyczyną mogą być także nieprawidłowo ukształtowane mięśnie. Początkowo dysfagia u dzieci może objawiać się niewłaściwą motoryką warg, języka oraz żuchwy (szczególnie widoczna na etapie przejścia dziecka z pokarmu płynnego na pokarm stały). Z wiekiem dziecka dochodzi do tego często wady zgryzu i wymowy, w tym m.in. seplenienie.
Uwagę rodziców powinny ponadto zwrócić takie objawy jak:
- brak jakiegokolwiek zainteresowania ze strony dziecka jedzeniem, jak również brak jakiegokolwiek sygnalizowania głodu,
- brak umiejętności ssania, gryzienia, żucia, a w konsekwencji i połykania,
- ślinotok,
- wypychanie jedzenia przy pomocy języka, jak również jego wypluwanie lub przechowywanie w policzkach,
- odruchy wymiotne już na sam widok jedzenia, a także wymioty w trakcie spożywania posiłku lub po jego zakończeniu,
- zaparcia,
- początkowo bardzo chętne przystępowanie do posiłku, które w jego trakcie przeradza się w niechęć, a na koniec w stanowczą odmowę zjedzenia czegokolwiek.
Dysfagia u dzieci jest zdecydowanie bardziej niebezpieczna niż w przypadku osób dorosłych, ponieważ u małych pacjentów szybciej dochodzi do odwodnienia i niedożywienia.
Reklama
Dysfagia u osób starszych
Drugą grupą wiekową borykającą się często z problemem dysfagii są osoby starsze. Jest to spowodowane na ogół osłabieniem mięśni odpowiedzialnych za przełykanie pożywienia. By spożywanie każdego posiłku nie wiązało się w przypadku takich osób z koszmarem, należy zadbać o to, by podawane im pożywienie miało odpowiednią (czyli łatwą do zjedzenia) konsystencję, jak również o to, by podawane porcje nie były zbyt duże.
Jednocześnie ważny jest fakt, by mimo wszystko zapewnić osobie starszej cierpiącej na dysfagię dietę bogatą w niezbędne dla jej zdrowia witaminy i składniki mineralne. Pomóc mogą w tym m.in. specjalistyczne preparaty odżywcze, które są do kupienia w aptekach, a które są dedykowane osobom w podeszłym wieku mającym problemy z połykaniem, a więc przyjmowaniem pokarmów.
Reklama
Dysfagia - leczenie
W przypadku stwierdzenia występowania objawów świadczących o dysfagii należy udać się niezwłocznie do lekarza specjalisty, który podda dolegliwość szczegółowej analizie. Jest to bardzo istotne, ponieważ dysfagia niezwykle rzadko występuje jako oddzielne schorzenie. Zdecydowanie częściej jest sygnałem alarmującym o innej, nierzadko bardzo poważnej chorobie. Nie powinno się więc jej lekceważyć i odkładać wizytę u lekarza na bliżej nieokreśloną przyszłość.
Wśród badań, które wykonuje się najczęściej w przypadku podejrzenie dysfagii, należy wymienić:
- wideofluoroskopia umożliwiająca przyjrzenie się procesowi połykania, zaczynając od żucia do ruchów języka i gardła,
- endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego,
- RTG poprzedzone doustnym podaniem środka kontrastowego,
- manometria przełyku,
- pH-metria przełyku,
- elektromiografia z wykorzystaniem elektrod intraluminarnych lub haczykowatych do badania mięśni gardła.
Nie istnieje jeden, niezawodny sposób leczenia dysfagii. Jego wybór zależy od tego, jakie jest jej podłoże. Dlatego też ogromną rolę ma w przypadku tego schorzenia właściwa i rzetelnie wykonana diagnostyka. Bez względu na rodzaj przyczyny dysfagii, każdego chorego warto zaznajomić ze specjalną gamą ćwiczeń, które zapobiegają zaleganiu pożywienia i jego niebezpiecznemu przedostaniu się do dróg oddechowych.