Hiperkaliemia – co oznacza?
Co to jest hiperkaliemia? To nadmiar stężenia potasu w surowicy krwi. Choć brzmi to zupełnie niewinnie, potas obok magnezu, wapnia i sodu stanowi trzon najważniejszych elektrolitów warunkujących właściwą pracę organizmu.
Kiedy stwierdza się niewłaściwy poziom któregoś z tych pierwiastków, np. potasu, dochodzi do problemów zdrowotnych, takich jak choćby drżenie rąk, osłabienie, skurcze mięśni, a nawet kołatanie serca.
Hiperkaliemia (hiperpotasemia) występuje wówczas gdy stężenie potasu jest wyższe niż 5,2 mmol/l, podczas gdy norma dla oznaczenia tego czynnika w badaniu serologicznym wynosi 3,6 – 5,2 mmol/l.
Łagodną hiperkaliemię (5,3 – 5,9 mmol/l) trudno wychwycić bo może nie dawać żadnych objawów, jednak już w poważniejszych nadwyżkach potasu (6,0 – 6,5 mmol/l i powyżej) pacjent może odczuwać m.in. ogólną słabość, rozdrażnienie, drżenie, a nawet porażenie mięśni, nudności i wymioty, problemy ze snem, biegunkę, obrzęki, kurczliwość mięśni, zaburzenia pracy serca, a także zatrzymanie akcji serca.
Hiperkaliemia – objawy
Objawy hiperkaliemii nie są specyficzne, zwłaszcza przy niewielkich nadwyżkach potasu w organizmie. Pacjent może nawet nie dostrzec u siebie żadnych zmian.
Jednak umiarkowana postać hiperkaliemii, czyli taka, w której stężenie potasu występuje między 6,0 – 6,4 mmol/l oraz ciężka odmiana hiperkaliemii zaczynająca się od 6,5 mmol/l i powyżej mogą dawać wyraźne symptomy, których nie wolno zignorować, gdyż mogą mieć bardzo poważne dla zdrowia i życia konsekwencje.
Do oznak tych należą osłabienie, wiotczenie mięśni (trudno jest wstać z krzesła, czy wejść po schodach), duszność, męczliwość (pacjenci zauważają, że szybko i łatwo popadają w zmęczenie), wolne tętno, zaburzenia pracy serca, a nawet zawał serca.
Hiperkaliemia – przyczyny chorobowe
Przyczyny hiperkaliemii mogą być różne. Bardzo często jednak zaburzony poziom potasu odnotowuje się u chorych na niewydolność nerek w postaci ciężkiej, ostrej lub przewlekłej, a także u cierpiących na cukrzycę oraz na niewydolność serca.
Poza wymienionymi schorzeniami także inne stany, w których znajduje się pacjent mają wpływ na podniesienie się poziomu potasu we krwi, należy tu wymienić m.in. niedoczynność nadnerczy, kwasicę metaboliczną (np. zatrucie, sepsa), kwasicę cukrzycową z niedoboru insuliny, hemolizę, rozpad guza nowotworowego lub komórek białaczkowych, niedotlenienie tkanek, czy zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej.
Przeczytaj też: Niedobór potasu - objawy skórne i skutki niedoboru w ciąży
Hiperkaliemia – przyczyny lekowe
Nie należy ignorować stanów, do których należy hiperkaliemia. Przyczyny, które ją powodują mogą mieć także związek z przyjmowanymi lekami. Przede wszystkim wymienia się tutaj preparaty zmniejszające usuwanie potasu z nerek, takie jak np. inhibitory konwertazy angiotensyny, blokery receptora angiotensynowego, leki moczopędne hamujące wydalanie potasu z moczem, niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. naproksen, czy ibuprofen), środki immunosupresyjne, leki niszczące drobnoustroje.
Wymienione środki lecznicze mogą stanowić szczególne niebezpieczeństwo dla chorych na nerki (ostra i przewlekła niewydolność nerek).
Ponadto osoby, które suplementują się preparatami z potasem powinny uważać aby nie przekroczyć groźnego progu występowania tego pierwiastka w organizmie. Zaleca się zatem by takie preparaty były przyjmowane pod kontrolą lekarza, a stężenie potasu okresowo badane, po to by we właściwym czasie móc odstawić te środki.
Hiperkaliemia – przyczyny żywieniowe
Hiperkaliemię mogą wywołać także produkty zawierające dużą ilość potasu, a przyjmowane w zbyt dużych ilościach.
Dlatego warto przyjrzeć się swojej diecie i, w razie potrzeby, wyeliminować z niej m.in. nadmiar soli, a poza tym suszone owoce oraz świeże owoce (takie jak m.in. banany, melony, morele, brzoskwinie, cytrusy, śliwki, nektarynki), warzywa strączkowe i korzeniowe, ziemniaki, awokado, pomidory, brokuły, natkę pietruszki. Dużą zawartością potasu odznaczają się także produkty zbożowe, a wśród nich np. płatki owsiane, kasza gryczana, razowiec, a także mięsa i wędliny. Miłośnicy słodyczy, u których stwierdzono nadmiar potasu, muszą ograniczyć jedzenie czekolady oraz picie kakao.
Co w takim razie mogą, a nawet powinny jeść osoby z hiperkaliemią? Bezpieczne produkty, jeśli chodzi o niską zawartość potasu, to m.in. białe pieczywo, kasza manna, biały ryż, żółty ser, jaja, nabiał, czarne jagody, woda bez zawartości jonów potasowych oraz przyprawy pozbawione chlorku potasowego.
Hiperkaliemia – leczenie
Kiedy stwierdza się u pacjenta stan określany jako hiperkaliemia, leczenie jest ściśle powiązane z przyczyną powstania tego zaburzenia w organizmie.
W ciężkich przypadkach tej nadwyżki potasu należy hospitalizować chorego, poważne objawy hiperkaliemii powinny skłonić do natychmiastowego wezwania karetki pogotowia ratunkowego. W pozostałych przypadkach powinno się jak najszybciej udać do lekarza medycyny rodzinnej lub na SOR, by oznaczyć poziom potasu w surowicy krwi.
Leczenie hiperkaliemii w stanach lekkich polega na wyeliminowaniu z jadłospisu produktów obfitujących w potas, a czasem na zaaplikowaniu leków moczopędnych. W poważniejszych odsłonach tego stanu przeprowadza się w warunkach szpitalnych m.in. dożylny wlew glukozy i insuliny, podawanie silnych diuretyków oraz wykonuje się dializę.
