Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!
Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!
Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!

Mąka pszenna pełnoziarnista, razowa, chlebowa - cena i typ

Mąka pszenna jest mało wartościowa odżywczo, wręcz niezdrowa. Dlaczego mimo tego używa się jej na masową skalę? Czym różni się pełnoziarnista, razowa, ciemna, od chlebowej, tortowej, jasnej? Jakie są typy mąki pszennej oraz jej rodzaje?
Kupka mąki pszennej pełnoziarnistej na tle pszenicy
źródło:123RF
Spis treści

Mąka pszenna

Pszenica jest podstawowym i najczęściej uprawianym zbożem konsumpcyjnym w Polsce (i trzecim na świecie, po kukurydzy i ryżu), pozyskiwana zaś z niej mąka pszenna znajduje dziesiątki zastosowań, zarówno w skali przemysłowej, jak też w warunkach domowych. 

Używana jest do wypieku chleba i wyrobów cukierniczych, wyrobu makaronów, naleśników, placków i pierogów, produkcji sosów, zagęszczania zup.

Należy jednak wiedzieć, że w dużej mierze związane jest to z masowością upraw pszenicy i daleko posuniętą mechanizacją procesów pozyskiwania mąki, nie zaś z jej właściwościami odżywczymi i prozdrowotnymi. Te bowiem nie wyróżniają się niczym szczególnym. Mąka pszenna jako taka, nie ma dużej wartości, wręcz przeciwnie – uważa się, że jest niezdrowa.

Zawiera ogromną ilość węglowodanów i niewielkie tylko ilości składników mineralnych oraz witamin. W szczególności dotyczy to jasnej, stosowanej do wypiekania większości odmian pieczywa. Mąka pszenna ma też w swoim składzie bardzo duże ilości glutenu, który u osób z nietolerancją tego białka może powodować tragiczne w skutkach problemy trawienne.

Reklama

Typy mąki pszennej

Poszczególne typy mąki pszennejoznaczane są numerami, takimi jak: 405, 450, 500, 550, 650, 750, 1050, 1850, 2000. W uproszczeniu można przyjąć, że im większa jest wartość liczbowa, tym zdrowsza mąka. Przykładowo mąka typ 500 zawiera w swoim składzie 0,5 procenta substancji mineralnych, zaś typ 2000 – aż 2 proc.

Parametr ten często zwany jest „popiołem” lub „zwartością popiołu”. Wartość tę określa się po spopieleniu próbki mąki w piecu w temperaturze 950 stopni. Dochodzi wówczas do spalenia wszystkich substancji organicznych, zostają jedynie mineralne, zwane właśnie popiołem. 

Typ mąki pszennej, jak i każdej innej określa się mnożąc procentową pozostałość popiołu przez tysiąc. Z oczywistych względów, warto używać jest mąkę jak najwyższego typu, która jest znacznie bardziej wartościowa pod kątem zdrowotnym, aczkolwiek w praktyce rzadko ma to miejsce.

Jak działa ozonator żywności? Zobacz nasz test redakcyjny:

Reklama

Mąka pszenna pełnoziarnista, jasna, chlebowa

Oprócz nomenklatury liczbowej, w użyciu jest nazewnictwo jakościowe. Spotkać się można z takimi określeniami, jak:

  • mąka pszenna jasna, szara i ciemna,
  • mąka pszenna chlebowa, tortowa, waflowa, pełnoziarnista.

Mianem mąk pszennych jasnych określa się typy od 405 do 650 szarych – od 750 do 1050, zaś ciemnych – 1850 i 2000. Warto bowiem wiedzieć, że te o wyższych wartościach liczbowych są nie tylko zdrowsze, ale też wyraźnie ciemniejsze (co wprost przekłada się na zabarwienie wypieków). 

Druga klasyfikacja odnosi się do typowych zastosowań. Mąki 405 i 450 nazywane są tortowymi, jako że idealnie nadają się do wypieku tego typu wyrobów cukierniczych i ciastkarskich - są najdelikatniejsze, najbielsze i zawierają stosunkowo najmniej glutenu. Mąka typ 650 często określana jest mianem waflowej. Typ 750 to tak zwana chlebowa, aczkolwiek pieczywo, co do którego nie ma szczególnych wymagań jakościowych, można też wypiec z tych niższego typu. Ostatnia kategoria, to mąka pszenna pełnoziarnista lub razowa, typ 1850 lub 2000: wyraźnie grubsza, ciemniejsza, zawierająca fragmenty okrywy owocowo-nasiennej, bardziej wartościowa odżywczo. Stosowana jest do wypieku pieczywa o podwyższonych parametrach. 

Reklama

Właściwości mąki pszennej

Rodzaj i typ wprost wiążą się z odżywczymi właściwościami mąki pszennej, w tym w szczególności takimi parametrami, jak: kaloryczność, zawartość błonnika, a także składników mineralnych oraz witamin. Poniższe zestawienie (dane: departament rolnictwa USA; w przeliczeniu na 100 gramów produktu) wyraźnie pokazuje, że mąki pełnoziarniste dostarczają mniej kalorii i mają zdecydowanie więcej właściwości prozdrowotnych. 

 

Mąka pszenna jasna

Mąka pszenna pełnoziarnista

Kaloryczność

364 kcal 

332 kcal 

Białko

10,33 g

9,61 g

Węglowodany

          Błonnik

          Cukry 

76,31 g

2,70 g

0,27 g

74,48 g

13,1 g

1,02 g

Tłuszcze

          Nasycone

          Jednonienasycone

          Wielonienasycone

0,98 g

0,155 g

0,087 g

0,413 g

1,95 g

0,430 g

0,283 g

1,167 g

Popiół

0,44 g

1,53 g

Potas

107 mg

394 mg

Fosfor

108 mg

323 mg

Magnez 

22 mg

117 mg

Wapń

15 mg

33 mg

Tiamina (witamina B1)

0,12 mg

0,30 mg

Ryboflawina (B2)

0,04 mg

0,19 mg

Niacyna (B3)

1,25 mg

5,35 mg

Kwas pantotenowy (B5)

0,44 mg

1,01 mg

Witamina B6

0,04 mg

0,19 mg

Foliany 

26 µg

28 µg

Beta karoten

0 µg

5 µg

 

Reklama

Cena mąki pszennej

Cena mąki pszennej jest niewygórowana i mieści się w granicach od 3 do 6 złotych za kilogram, przy czym produkty wyższego typu zazwyczaj są droższe  (aczkolwiek nie jest to zasadą bezwarunkową).  

Mąka pszenna to jedna z najtańszych na rynku, co ma związek zarówno z jej masową dostępnością, jak też niewielką wartością odżywczą. Bez problemu można ją nabyć w każdym supermarkecie, dyskoncie oraz sklepie spożywczym. Lepsze gatunkowo produkty, otrzymywane ze zbóż pochodzących z ekologicznych upraw, dostępne są też w sklepach z żywnością, zazwyczaj w cenie około 6 zł za 1 kg. 

Reklama

Jeśli nie mąka pszenna, to co?

Mąka pszenna, choć wciąż znajduje się w powszechnych użyciu, przez świadomych konsumentów coraz częściej zastępowana jest mąkami wytwarzanymi z innych surowców, takich, jak: 

Każda z nich ma wyraźnie lepsze parametry odżywcze, niż mąka pszenna, co dotyczy między innymi zawartości błonnika czy składników mineralnych i witamin. Co więcej – większość z wymienionych nie zawiera glutenu, może więc być bez obaw stosowana przez osoby cierpiące na jego nietolerancję, w tym także w skrajnej postaci, jaką jest celiakia. Wciąż jednak ustępują one mące z pszenicy na dwóch zasadniczych polach:

  •  zazwyczaj są wyraźnie droższe, a także trudniej dostępne,
  • ze względu na brak glutenu, mają słabe właściwości wypiekowe, trudno jest z nich przygotować ciasto, przez co wymagają mieszania z mąką pszenną.

Czytaj również

Bibliografia

  • Zofia Cichoń, Marta Ptak, Analiza jakości wybranych rodzajów mąki pszennej, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, nr 678, 2005 r.
  • Wheat flour, whole-grain, soft wheat; Wheat flour, white, all-purpose, unenriched, U.S Department of Agriculture, https://fdc.nal.usda.gov
Piotr  Brzózka - dziennikarz wyróżniony w konkursie Dziennikarz Medyczny Roku 2023
Artykuł napisany przez
Piotr Brzózka - dziennikarz wyróżniony w konkursie Dziennikarz Medyczny Roku 2023
Dziennikarz wyróżniony w konkursie "Dziennikarz Medyczny Roku 2023". Autor tysięcy publikacji o tematyce medycznej, ekonomicznej, politycznej i społecznej. Przez 15 lat związany z Dziennikiem Łódzkim i Polska TheTimes. Z wykształcenia socjolog stosunków politycznych, absolwent Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. Po godzinach fotografuje, projektuje, maluje, tworzy muzykę.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Specjaliści współpracujący z medme
25674

Wojciech Ziółkowski

magister farmacji

Poznaj mnie
25626

Katarzyna Kulig

dermatolog i wenerolog

Poznaj mnie
25675

Marzena Rojek-Ledwoch

dietetyczka, psychodietetyczka

Poznaj mnie
25676

Kamila Pawłowska

dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Poznaj mnie
25625

Sylwia Borowska

doktor nauk farmaceutycznych

Poznaj mnie
25886

Magdalena Grosiak

diagnosta laboratoryjny

Poznaj mnie
25887

Magdalena Rutkowska

lekarz weterynarii

Poznaj mnie
25879

Anna Lewandowska

psychiatra dziecięcy

Poznaj mnie
25888

Jolanta Woźniak

prawnik

Poznaj mnie
Pokaż wszystkich
Więcej z kategorii Produkty sypkie
Czerwony ryż: właściwości, wpływ na cholesterol i gotowanie
Drewniana łyżka pełna czerwonego ryżu
Płatki owsiane - czy zawierają gluten? Właściwości i kalorie
Danie z płatkami owsianymi
Makaron vermicelli: co to jest, jak gotować, ile ma kalorii?
Danie z makaronem vermicelli
Podobne artykuły
Tortilla z kaszą perłową
Kasza perłowa - właściwości. Jak należy ją gotować?
Danie azjatyckie z makaronem sojowym
Makaron sojowy – kalorie, cena, skład i wartości odżywcze
Danie z płatków orkiszowych
Płatki orkiszowe - właściwości, kalorie i indeks glikemiczny
Czarny makaron z krewetkami
Czarny makaron - z czego jest i gdzie kupić? Kalorie i cena
Różne rodzaje ryżu w płóciennych workach
Ryż - wartości odżywcze. Ile ma dokładnie kalorii?

Reklama


Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego
Dowiedz się co to!