Reklama
Czy ból podbrzusza zdarza się często?
Bóle podbrzusza są objawem bardzo częstym, a jednocześnie niespecyficznym. Mogą być kliniczną manifestacją wielu różnych schorzeń i zaburzeń o niejednorodnym podłożu.
Bywają symptomem problemów w obrębie układu trawiennego, ale też rozrodczego i moczowego. Ich przyczyną mogą być stany zapalne w przebiegu infekcji, dysfunkcje hormonalne, anomalie anatomiczne, guzy, torbiele i polipy.
Często też bóle w dole brzucha mają charakter fizjologiczny (związany na przykład z naturalnymi procesami towarzyszącymi miesiączkowaniu u kobiet, czy rozwojem płodu w rozrastającej się macicy) lub też idiopatyczny (niewiadomego pochodzenia).
Podbrzusze to pojęcie używane w anatomii do określenia partii brzucha znajdujących się umownie poniżej linii pępka, u dołu sięgających aż do pachwin i okolic nadłonowych. Wewnątrz znajdują się liczne struktury, w tym jelita, narządy płciowe oraz elementy układu moczowego. Wszystkie one są wysoce narażone na różnego typu dolegliwości.
Bolące podbrzusze nie jest chorobą, lecz objawem. Ze względu na to, a także mnogość potencjalnych przyczyn tej dolegliwości, nie istnieją zbiorcze dane epidemiologiczne dotyczące liczby odnotowywanych przypadków.
Trudno jest też jednoznacznie umiejscowić tę przypadłość w międzynarodowych klasyfikacjach schorzeń ICD-10 i ICD-11. Jeśli bolesność ma ustalone podłoże, adekwatny jest kod danej choroby.
Natomiast przypadki nierozpoznane lub też nie mieszczące się w innych kategoriach, mogą być w ICD-10 zaliczane do zbiorczej grupy R10 opisanej jako „ból w okolicach brzucha i miednicy”.
Jak boli podbrzusze?
Podbrzusze może boleć w każdy możliwy sposób - wszystko zależy od konkretnego problemu medycznego, który stanowi źródło. Dolegliwość ta miewa charakter ostry, silny i nagły, jak też tępy, rozlany i nasilający się z czasem.
Pacjent może odczuwać kłucie, pieczenie, szczypanie, ciągnięcie, ucisk, pulsowanie, a nawet skurcze w dole brzucha. Niekiedy podbrzusze jest nabrzmiałe.
Często też występuje promieniowanie w kierunku pleców, a także do pachwin oraz kończyn dolnych
Objaw ten bywa izolowany, ale równie często pojawia się w większych zestawach z innymi symptomami, takimi jak biegunka, zatwardzenie, nudności, krwawienie, parcie na mocz lub stolec i wiele innych.
W ogromnej ilości przypadków tylko doświadczony lekarz jest w stanie postawić prawidłowe rozpoznanie odnośnie przyczyn. Często do tego jest niezbędne wykonanie wielu specjalistycznych badań (szczegóły poniżej).
Nie należy zatem samodzielnie silić się na domową, samodzielną diagnozę, która z góry jest obarczona ogromnym ryzykiem błędu.
Reklama
Przyczyny bólu podbrzusza. Co oznacza?
Bolesność może występować samoistnie, ale też często jest indukowana lub nasila się w określonych okolicznościach.
Przykładowo, pacjenci zgłaszają ból podbrzusza:
- przy siadaniu i chodzeniu oraz schylaniu się,
- od kaszlu i kichania,
- przy oddawania moczu,
- po stosunku seksualnym,
- po dźwiganiu,
- po jedzeniu i spożyciu alkoholu,
- po antybiotyku,
- nad ranem lub w nocy.
Niekiedy umiejscowienie, okoliczności oraz ewentualne objawy współtowarzyszące stanowią triadę pozwalającą postawić trafną diagnozę. Zdarza się jednak, że specyficzność symptomów jest na tyle mała, że nie obędzie się bez szczegółowych badań obrazowych i laboratoryjnych.
Potencjalnie podłoże bólu w dolnych partiach brzucha mogą stanowić między innymi:
- zespół napięcia przedmiesiączkowego,
- bóle owulacyjne,
- endometrioza,
- mięśniaki macicy,
- pęknięcie torbieli,
- rak szyjki macicy, jajnika i inne choroby onkologiczne układu rozrodczego,
- powiększenie macicy związane z rozwojem ciąży,
- ciąża pozamaciczna, np. jajnikowa lub jajowowodowa,
- zespół jelita drażliwego,
- nieswoiste zapalenia jelit, w tym wrzodziejące oraz choroba Leśniowskiego-Crohna,
- zapalenie wyrostka robaczkowego,
- zapalenie uchyłków jelitowych,
- zaburzenia mikroflory jelitowej, np. po antybiotyku,
- zatrucia oraz infekcje bakteryjne i wirusowe objawiające się nieżytem żołądkowo-jelitowym,
- przerost prostaty u mężczyzn i inne schorzenia gruczołu krokowego,
- przepukliny,
- kamica nerkowa,
- zapalenie pęcherza, cewki moczowej i innych elementów układ moczowego, o etiologii bakteryjnej, wirusowej lub grzybiczej,
- tętniak aorty brzusznej,
- stres i bóle psychosomatyczne,
- przeciążenie fizyczne mięśni brzucha,
- problemy ortopedyczne i neurologiczne, związane ze schorzeniami i wadami anatomicznymi kręgosłupa,
- powikłania po różnych zabiegach chirurgicznych oraz inwazyjnych badaniach.
Ze względu na mnogość czynników ginekologicznych, można z dużą dozą prawdopodobieństwa przyjąć, że problemy tego typu częściej dotykają kobiety niż mężczyzn.
Ból podbrzusza po różnych zabiegach
Częstym problemem są bóle w podbrzuszu po zabiegach operacyjnych, zarówno na otwartym brzuchu, jak też wykonywanych metodą laparoskopową lub przez drogi rodne.
W pierwszych dniach są one naturalną konsekwencją interwencji chirurgicznej i wiążą się z przerwaniem ciągłości tkanek, podrażnieniem różnego typu struktur wewnętrznych czy też pozostaniem niewielkich ilości powietrza w jamie brzusznej i operowanych narządach.
W nieco dłuższej perspektywie podłoże mogą stanowić nieprawidłowe procesy gojenia, czy infekcje stanowiące powikłanie zabiegu.
Po wielu miesiącach, a nawet latach mogą też dać o sobie znać tak zwane zrosty, czyli nieprawidłowe połączenia między tkankami i narządami. Są one częstym następstwem zwłaszcza operacji ginekologicznych w obrębie żeńskiego układu rozrodczego.
Nie sposób w tym miejscu wymienić wszystkim możliwych przypadków, nie mniej wspomnieć można, że ból podbrzusza występuje między innymi po:
- łyżeczkowaniu macicy,
- laparoskopii jajników,
- cystoskopii,
- kolonoskopii,
- wazektomii,
- konizacji,
- histeroskopii.
Ból podbrzusza i inne objawy
W różnego typu schorzeniach i zaburzeniach ból podbrzusza może się łączyć z takimi objawami, jak:
- wzdęcia, gazy, zaparcia, biegunki;
- ucisk na pęcherz, częstomocz, ciemne zabarwienie uryny;
- bolesność krocza, nóg, jąder u mężczyzn;
- gorączka, osłabienie i inne symptomy ogólnoustrojowe;
- mdłości, wymioty, zgaga;
- złe samopoczucie, drażliwość, apatia, obniżenie napędu życiowego.
Zgłaszając lekarzowi ból w podbrzuszu, należy też w czasie wywiadu opisać wszystkie inne niepokojące symptomy. Mogą to znacznie ułatwić diagnozę lub pomóc w wyznaczeniu kierunków dalszej diagnostyki.
Reklama
Ból w lewym podbrzuszu
Ból brzucha po lewej stronie na dole najczęściej jest objawem dolegliwości w obrębie układu pokarmowego. Jednym z problemów manifestujących się w ten sposób jest zespół jelita drażliwego (IBS).
Jest to przewlekłe schorzenie o nieznanym podłożu, w przebiegu którego, oprócz bolesności podbrzusza, występują też uciążliwe zaparcia i biegunki, wzdęcia, gazy i uczucie zmęczenia.
Wśród potencjalnych, choć rzadko dających się zidentyfikować przyczyn IBS wymienia się nadmierny rozrost nieprawidłowej mikroflory bakteryjnej, konsumpcję produktów ubogich w błonnik, a także obciążenia psychiczne.
Zauważono, że objawy często nasilają się pod wpływem stresu. Schorzenie to w szczególności dotyka kobiety po trzydziestym roku życia.
Ból z lewej strony podbrzusza bywa też objawem niektórych nieswoistych zapaleń jelit.
Są one powodowane nieprawidłowymi reakcjami układu odpornościowego, uwarunkowanymi przez nieprawidłową florę jelitową, dietę nasilającą wydzielanie kwasów żółciowych oraz enzymów trawiennych, a także stres, palenie papierosów i ekspozycję na silnie zanieczyszczone powietrze.
Zaliczane do tej grupy wrzodziejące zapalenie jelita grubego powoduje rozlany stan zapalny, obejmujący znajdującą się po lewej stronie brzucha okrężnicę, a także umiejscowioną centralnie odbytnicę. Choroba jest przewlekła i występuje w rzutach z wyraźnymi okresami remisji.
Ból w dole brzucha po lewej stronie przy pachwinie może być świadectwem patologii znanej jako uchyłki esicy. Pod pojęciem tym kryją się niewielkie uwypuklenia w obrębie końcowego odcinka jelita grubego.
Część z nich ma charakter wrodzony, natomiast te, które są nabyte, mogą powstawać na skutek stosowania diety ubogiej w błonnik pokarmowy oraz mechanicznego oddziaływania twardych, zbitych mas kałowych na ściany esicy.
Do klasycznych objawów schorzenia należy kłucie w podbrzuszu, a także zaparcia, biegunki, wzdęcia oraz gazy. Możliwe są też groźne powikłania, w tym zapalenie uchyłków esicy, krwawienia, ropnie, przetoki i perforacje.
Ból w prawym podbrzuszu
Bardzo silny ból brzucha po prawej stronie, nisko, blisko pachwiny, promieniujący na nogę, z dużą dozą prawdopodobieństwa oznacza ostre zapalenie wyrostka. To jedno z najczęstszych ze wszystkich schorzeń gastroenterologicznych wymagających niezwłocznej interwencji chirurgicznej.
Wyrostek jest ślepym uchyłkiem kątnicy, czyli ulokowanego po prawej stronie odcinka jelita grubego. W organizmie ludzkim prawdopodobnie nie pełni żadnej istotnej roli, jest natomiast podatny na stany zapalne.
Ich etiologia jest różna, najczęściej jednak są one efektem zapchania przez kamienie kałowe. Powodem może być też między innymi niedokrwienie i martwica tej części układu pokarmowego.
W szczególności problem ten dotyczy dzieci w przedziale 6-10 lat, ale występuje również u młodzieży i dorosłych w każdym wieku. Oprócz bolesności w tzw. pasie biodrowym, zapalenie wyrostka objawia się też utratą apetytu, wymiotami, nudnościami i gorączką.
Chory w takiej sytuacji powinien niezwłocznie trafić na stół operacyjny. Niezbędne jest usunięcie wyrostka. W przeciwnym razie w szybkim tempie może się rozwinąć rozlane zapalenie otrzewnej, stanowiące stan bezpośredniego zagrożenia życia.
Innym problemem zdrowotnym, które może powodować ból w podbrzuszu po prawej stronie, jest Choroba Leśniowskiego-Crohna, będąca jedną z odmian nieswoistego zapalenia jelit.
W jej przebiegu powstają liczne zwężenia, przetoki oraz ropnie. Mogą się one pojawić w całym układzie trawiennym, ale najczęstszymi lokalizacjami są: jelito kręte, kątnica i zastawka krętniczo-kątnicza, które znajdują się po prawej stronie jamy brzusznej.
Ból podbrzusza i pleców
Nierzadko zdarza się, że jednocześnie boli podbrzusze i plecy. W takiej sytuacji pacjentowi często jest trudno dokładnie umiejscowić źródło dolegliwości. Do potencjalnych przyczyny takiego stanu rzeczy należą między innymi:
- Zapalenie trzustki, zwłaszcza ostre, ale też przewlekłe (w początkowym stadium). Schorzenie to występuje przede wszystkim u osób nadużywających alkoholu, ale też często jest następstwem tzw. kamicy żółciowej. Jednym z najbardziej charakterystycznych jego objawów jest ból promieniujący od brzucha aż do kręgosłupa, z wyraźnie odczuwalnym efektem opasania wokół dolnej części tułowia.
- Zapalenie nerek i moczowodów - schorzenia nefrologiczne będące efektem przede wszystkim zakażeń bakteryjnych. Jednym z typowych objawów jest w takiej sytuacji ból odczuwany nie tylko w podbrzuszu, ale też okolicach kręgosłupa lędźwiowego i tzw. dołu biodrowego. Bolesność jest rozlana i z reguły utrzymuje się na podobnym poziomie przez dłuższy czas. Oprócz tego mogą występować: parcie na pęcherz i częste oddawanie moczu, pieczenie w czasie mikcji, krwiomocz czy gorączka.
- Tętniak aorty brzusznej czyli poszerzenie jej światła przynajmniej o połowę. Przed długi czas nie daje żadnych objawów. Jeśli jednak pęknie, chory odczuwa bardzo silne, stałe i jednoczesne bóle podbrzusza i krzyżowe.
Pacjenci często pytają, czy mogą się pojawić bóle podbrzusza od kręgosłupa, jako efekt różnego rodzaju schorzeń i defektów ortopedycznych. Tak, jest to możliwe.
Przyczyną może być między innymi napięcie wewnętrznych mięśni kompensujących niedomagania kręgosłupa, na przykład w przebiegu choroby zwyrodnieniowej. Inny potencjalny powód to powstające w okolicach kręgosłupa uciski na struktury nerwowe przebiegające przez jamę brzuszną.
Ból podbrzusza po stosunku
Ból w podbrzuszu podczas stosunku może być związany z niedopasowaniem anatomicznym partnerów, niewłaściwą techniką zbliżenia czy źle dobraną pozycją. Ale to zdecydowanie nie jedyne przyczyny, zwłaszcza u kobiet.
Wśród potencjalnych przyczyn wymienić można takie dolegliwości, jak:
- Endometrioza, czyli występowanie komórek błony śluzowej jamy macicy w innych miejscach, na przykład jajnikach.
- Zespół policystycznych jajników (PCOS), w przebiegu którego w narządach tych rozwijają się dziesiątki maleńkich torbieli.
- Mięśniaki i polipy macicy, będące stosunkowo często występującymi nowotworami niezłośliwymi, zwłaszcza u kobiet po 35 roku życia.
- Choroby nowotworowe o charakterze złośliwym, między innymi w obrębie macicy oraz przydatków, ale też innych, sąsiadujących z drogami rodnymi struktur.
- Problemy gastrologiczne, takie jak zespół jelita drażliwego.
- Podrażnienie po stosunku z wytryskiem, związane ze specyficzną reakcją alergiczną na składniki męskiego nasienia.
U mężczyzn problem ten występuje rzadziej. Może mieć związek między innymi ze stanem zapalnym lub przerostem prostaty (szczegóły poniżej). Zdarza się, że jest to efekt zwykłego przeciążenia mięśni w związku z wykonywaniem bardzo intensywnych ruchów frykcyjnych, zwłaszcza w ekwilibrystycznych pozycjach.
Może też wystąpić bolesność po ustąpieniu podniecenia, jeśli nie doszło do orgazmu i wytrysku, co stanowić będzie konsekwencję zalegania większych ilości ejakulatu.
Ból podbrzusza w ciąży i po porodzie
Szczególnym przypadkiem jest ból podbrzusza w ciąży. Choć tuż po zapłodnieniu może to być jeden z naturalnych objawów wczesnej ciąży (występuje przy zagnieżdżeniu zarodka w jamie macicy), w późniejszych tygodniach niewątpliwie symptom ten może być niepokojący i wskazywać na różnego typu nieprawidłowości.
- W 1 trymestrze, na początku ciąży ból podbrzusza zwykle związany jest z naturalnym rozciąganiem macicy oraz więzadeł ją podtrzymujących. Ale jeśli towarzyszą temu inne nietypowe objawy, należy pilnie skonsultować się z ginekologiem. Przyczyną może być ciąża pozamaciczna, której kobieta nie ma szans donosić, a w dodatku stanowiąca bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia ciężarnej. Jeszcze bardziej prawdopodobne jest poronienie, którym na wczesnym etapie kończy się wiele ciąż.
- W 2 trymestrze ból podbrzusza zwykle stanowi fizjologiczną manifestację zmian zachodzących w organizmie kobiety, związanych między innymi z rozrostem macicy i zwiększonym uciskiem na sąsiednie struktury, a także powodującym większe obciążenie więzadeł. Nie zawsze przyjemnych doznań dostarczają też pierwsze zauważalne ruchy dziecka. Może także na tym etapie objawić się tzw. kolka nerkowa, będąca efektem przemieszczenia kamieni z nerki do moczowodu.
- W 3 trymestrze ból zwykle związany jest z uciskiem macicy na sąsiednie narządy, jeśli zaś nadejdą charakterystyczne skurcze, należy się spodziewać rychłej akcji porodowej. Nie można jednak także wykluczyć sytuacji poważniejszych, takich jak odklejenie łożyska, czy różnego typu infekcje intymne. Na tym etapie ciąży mogą one stanowić zagrożenie zarówno dla matki, jak też dziecka.
Zgłaszane dolegliwości w większości ustępują po porodzie, jednak nie zawsze oznacza to ulgę w pełnym wymiarze. Także w okresie laktacji możliwe są bóle podbrzusza. Są one odczuwane przez niektóre matki karmiące piersią na skutek działania hormonu zwanego oksytocyną.
Ból odbytu i podbrzusza
Ból podbrzusza i parcie na odbyt bardzo często związane są ze wspomnianymi nieswoistymi zapaleniami jelit, czyli wrzodziejącym oraz chorobą Leśniowskiego-Crohna.
Ból brzucha po oddaniu stolca może być objawem zapalenia odbytnicy, ale też różnego rodzaju uszkodzeń mechanicznych, zwłaszcza jeśli pacjent zmaga się z długotrwałym zatwardzeniem.
W sytuacji, gdy wypróżnienie było wodniste, można też podejrzewać zatrucie, którego ból w podbrzuszu jest naturalnym objawem. Powinien on zelżeć po defekacji, ale często następuje to nie od razu i nie w wystarczającym stopniu.
Dodatkowo w takiej sytuacji często też boli odbyt, podrażniony zarówno przez biegunkę, jak też późniejsze czynności higienizacyjne.
Ból w dole brzucha występuje też niekiedy przy hemoroidach, zwanych żylakami odbytu. Pod pojęciem tym kryją się powiększone i przekrwione guzki krwawnicze. Są to naturalne struktury ułatwiające oddawanie stolców i kontrolowanie gazów, które jednak w sytuacji patologicznego przerostu, mogą przysparzać poważnych uciążliwości.
Ból podbrzusza u kobiet
U kobiet tego typu dolegliwość występuje potencjalnie z przynajmniej kilkudziesięciu powodów. Bardzo częstą przyczyną są powikłane infekcje pochwy, które szerzą się na głębiej położone struktury. Mają one bardzo zróżnicowane podłoże.
Najczęściej spotykane są bakteryjne i grzybicze, ale też powodowane przez wirusy, rzęsistki i chlamydie. Występuje również tak zwane zanikowe zapalenie pochwy.
Część zakażeń przenoszonych jest drogą płciową, jak choćby bakteryjna rzeżączka czy wirusowa opryszczka. Lista występujących w ich przebiegu objawów jest bardzo długa.
Należą do nich między innymi: swędzenie, pieczenie i szczypanie pochwy oraz sromu, upławy oraz ból przy oddawaniu moczu, zbliżeniach, a niekiedy także uogólniony, rozlewający się po całym podbrzuszu.
Z problemów, które są typowe wyłącznie dla kobiet, oprócz wspomnianych wyżej endometriozy, PCOS, mięśniaków, polipów i innych chorób ginekologicznych, można ponadto wymienić ból podbrzusza:
- przy tabletkach antykoncepcyjnych i spirali,
- po USG dopochwowym,
- po aborcji farmakologicznej,
- po 45 roku życia, w związku ze zbliżającą się lub rozpoczynającą menopauzą,
- W związku z cyklem menstruacyjnym.
Ból podbrzusza związany z okresem
Choć nie ma danych niezbicie potwierdzających tę tezę, przyjmuje się, że ból podbrzusza przed okresem, związany z mechanizmami zachodzącymi w toku cyklu menstruacyjnego, jest najczęściej występującą ze wszystkich tego typu dolegliwości.
Bolesność ta jest jednym z objawów tzw. zespołu napięcia przedmiesiączkowego (premenstrual syndrome - PMS). Występuje w ostatnich dniach fazy lutealnej, znikając najpóźniej pierwszego dnia miesiączki.
Dokładne przyczyny tego zjawiska nie są znane. Może ono występować nawet przez kilkadziesiąt lat, od momentu pokwitania, aż do przekwitania, jednak w największym stopniu dotyka kobiety w przedziale wiekowym 25-35 lat.
Oprócz bólu dolnych partii brzucha, występują wówczas także wzdęcia, zaburzenia trawienia, obrzmienie i zwiększona tkliwość piersi, bóle migrenowe, ogólny spadek nastroju, drażliwość i zwiększona męczliwość.
Drugi szczególny przypadek, to ból brzucha związany z owulacją. Bolesność dotyczy głównie jajników, ale może promieniować na sąsiednie struktury.
Dokładna przyczyna tego zjawiska również nie jest znana. Podejrzewa się jednak, że może ono być związane z pękaniem tzw. pęcherzyka Graafa i uwolnienia komórki jajowej do jajowodu. Dodatkowo towarzyszy temu wylanie się niewielkich ilości krwi i płynu z pęcherza do jamy otrzewnowej, co powoduje jej podrażnienie.
Związane z tym uciążliwości mogą pojawić się zarówno w trakcie, jak też tuż po owulacji. Warto nadmienić, że ból owulacyjny może występować z niewielkimi krwawieniami między miesiączkami (aczkolwiek te często mają zupełnie inne podłoże, jak choćby wspomniana wcześniej endometrioza).
Warto jeszcze wiedzieć o sytuacji, kiedy następuje brak miesiączki w spodziewanym terminie, a pojawia się ból podbrzusza i krzyża. Nie musi tak być, ale jeśli kobieta współżyła seksualnie kilka - kilkanaście dni wcześniej, nie można wykluczyć, iż jest to jeden z wczesnych objawów ciąży.
Wydzielina z pochwy a ból podbrzusza
Objawy bólowe dolnych partii brzucha u kobiet występują niekiedy wraz z nieprawidłową wydzieliną z pochwy. Przyczyny tego są bardzo zróżnicowane. Przy stawianiu diagnozy wiele zależy od okoliczności wystąpienia objawów, cenną wskazówką jest też zabarwienie, konsystencja i ilość śluzu.
Serowata, biała wydzielina z pochwy i ból podbrzusza może świadczyć o kandydozie, czyli zakażeniu grzybiczym pochwy, powodowanym przez drożdżaki Candida albicans.
Dzieje się tak głównie na skutek zubożenia naturalnej mikroflory bakteryjnej dróg rodnych (która na co dzień stanowi przeciwwagę dla grzybów) oraz związanego z tym wzrostu pH z kwaśnego na obojętne lub nawet zasadowe.
Często dzieje się tak w stanach obniżonej odporności oraz po długotrwałej antybiotykoterapii, a także w przebiegu chorób takich, jak cukrzyca.
Inną możliwą przyczyną są zaniedbania higieniczne (np. używanie wilgotnych, wspólnych ręczników, czy nie zachowywanie ostrożności w takich miejscach jak sauna i basen).
W czasie infekcji dominującym objawem, oprócz nieprawidłowej wydzieliny, jest też pieczenie pochwy i sromu, niekiedy towarzyszy temu też ból dolnych partii brzucha.
Różowy śluz i ból podbrzusza mogą występować w bardzo różnych sytuacjach. Ciemniejsze, czerwonawe zabarwienie niewątpliwie świadczy o obecności krwi.
Może to oznaczać początek krwawienia miesięcznego lub plamienie pomiędzy miesiączkami. Ale też w ten właśnie sposób objawiają się różnego typu nadżerki, czy uszkodzenia mechaniczne dróg rodnych. W skrajnych przypadkach diagnostyka może potwierdzić chorobę nowotworową.
Z kolei żółte upławy występują w przebiegu między innymi rzęsistkowicy, czyli nieprzyjemnej choroby pasożytniczej, powodowanej przez rzęsistka pochwowego, która jest przenoszona drogą płciową.
Jeśli śluz jest przeźroczysty, przyczyna bólu podbrzusza z większą dozą prawdopodobieństwa jest ulokowana poza układem moczowo-płciowym. Bezbarwna wydzielina ma bowiem charakter fizjologiczny.
Zupełnie inną, bardzo specyficzną, a jednocześnie naturalną i niegroźną sytuacją jest odejście tzw. czopu śluzowego z towarzyszącą temu bolesnością.
Objawy te występują u kobiet w ostatnim stadium ciąży i są zapowiedzią zbliżającej się akcji porodowej. Wspomniany czop jest swego rodzaju „korkiem” zamykającym ujście macicy i chroniącym płód przed infekcjami.
Ból podbrzusza u mężczyzn
Rzadziej niż w przypadku kobiet, boli podbrzusze u mężczyzn. Ma to związek między innymi z inną budową układu rozrodczego, którego znaczna część znajduje się na zewnątrz jamy brzusznej (penis i jądra ulokowane w worku mosznowym).
Niemniej dolegliwości tego typu są jak najbardziej prawdopodobne. O czym mogą świadczyć? Ból w podbrzuszu u mężczyzn powodowany może być między innymi schorzeniami prostaty, w tym stanem zapalnym gruczołu krokowego, a także jego przerostem oraz nowotworem.
Prostata jest gruczołem odpowiedzialnym za produkcję płynu, w którym zawieszone zostają plemniki. Jest ona narażona na wspomniane trzy schorzenia, które z dużą częstotliwością występują zwłaszcza u mężczyzn po czterdziestym roku życia.
Zapalenie prostaty jest infekcją bakteryjną, spowodowaną m.in. przez paciorkowce, gronkowce i pałeczki E coli. W jego przebiegu pojawia się ból podbrzusza na środku, nad okolicą intymną, niekiedy też z tyłu, w rejonie krzyża. Z reguły nasila się on w czasie oddawania moczu. Obecne są też symptomy uogólnione, takie jak gorączka.
Przerost prostaty jest zjawiskiem, które w większym lub mniejszym stopniu dotyka większość mężczyzn od piątej dekady życia począwszy.
Występują w związku z tym zaburzenia funkcji seksualnych (głównie erekcji), a także związane z oddawaniem moczu. Może się pojawić bolesność przy mikcji, a także uogólniona, w podbrzuszu, w pobliżu spojenia łonowego.
Mimo pojawiającego się parcia na pęcherz, wypróżnianie się może być utrudnione. Z drugiej strony możliwe jest delikatne nietrzymanie moczu.
Rak prostaty to stan najwyższego alarmu. Jest to nowotwór powszechny i bardzo niebezpieczny. W Polsce, w populacji mężczyzn jest drugą ze wszystkich ciężkich chorób onkologicznych pod względem zapadalności i umieralności.
Choroba przez wiele lat przebiega praktycznie bezobjawowo. Pierwsze symptomy, w tym ból, pojawiają się zazwyczaj w zaawansowanym stadium. Wiąże się to z bardzo niekorzystnymi rokowaniami odnośnie możliwości leczenia i przeżywalności.
Oprócz chorób prostaty, ból na dole brzucha u mężczyzn, często promieniujący do jąder czy nóg, może być też objawem takich problemów zdrowotnych, jak:
- przepuklina,
- żylaki powrózka nasiennego,
- infekcje intymne.
Oczywiście dodać do tego należy całą paletę schorzeń i zaburzeń gastrologicznych, od zespołu jelita drażliwego, przez zapalenie wyrostka, po chorobę Leśniowskiego-Crohna i wiele innych.
Ból podbrzusza u dziecka
Ból podbrzusza u dziecka występuje z reguły z powodów innych, aniżeli u osób dorosłych. Siłą rzeczy przyczyną nie są w tym przypadku dolegliwości związane z menstruacją i owulacją, choroby przenoszone drogą płciową czy patologie ujawniające się z reguły w późniejszych latach życia, jak choćby przerost prostaty.
Natomiast bardzo często bolesność w dolnych partiach brzucha jest związana z infekcją bakteryjną albo wirusową. Patogeny powszechnie atakują jelita maluchów, powodując ból, ale też ciężkie biegunki. Są one szczególnie częste, a przy tym niebezpieczne u dzieci w przedziale wiekowym 0-5 lat.
W pierwszych latach życia, bolesnością objawić może się też wiele alergii i nietolerancji pokarmowych, występujących już na etapie karmienia piersią, ale w szczególności w momencie rozszerzania diety o nowe składniki.
Jednym z najpoważniejszych tego typu przypadków jest celiakia, czyli trwała nietolerancja glutenu. Schorzenie to ma charakter autoimmunologiczny, zaś jego istotę stanowi autoagresja układu odpornościowego względem tkanek własnego organizmu, w tym przede wszystkim jelita cienkiego.
Efektem tego są liczne dolegliwości, takie jak ból dolnych partii brzucha, a także poważne zaburzenia wchłaniania składników odżywczych.
Jeśli problemy jelitowe mają charakter krótkotrwały i incydentalny, można też podejrzewać zwykłą niestrawność, związaną z przejedzeniem czy konsumpcją produktów nie pierwszej świeżości.
Tak jak zostało zasygnalizowane wyżej, ból podbrzusza u dziewczynki i chłopca w przedziale wiekowym 6-10 lat może być związany z zapaleniem wyrostka robaczkowego.
Diagnostyka bólu podbrzusza
Diagnostyka bólu podbrzusza z reguły jest trudna i wielostopniowa, co związane jest z mało oczywistym i nieswoistym charakterem tego objawu oraz ogromną ilością schorzeń, którym można go przypisać.
W związku z tym pacjent często wędruje od specjalisty do specjalisty, wykluczając bądź potwierdzając kolejne hipotezy. Jaki lekarz zajmuje się diagnostyką tego typu problemów? W pierwszej kolejności zwykle jest to lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, później w zależności od potrzeb mogą to być: gastrolog, ginekolog, urolog, nefrolog, endokrynolog, neurolog czy onkolog...
Pierwszym wykonywanym badaniem jest zwykle diagnostyka fizykalna - osłuchiwanie, opukiwanie, palpacja brzucha przez zewnętrzne powłoki. Wbrew pozorom, takie działania doświadczonemu lekarzowi mogą przynieść wiele cennych odpowiedzi.
Przykładowo, przy chorobach nefrologicznych może wystąpić objaw Goldflama, polegający na nasileniu się bolesności po delikatnym uderzeniu w okolicę nerki.
Z kolei ostre zapalenie wyrostka zwiększa swoją dolegliwość przy uginaniu prawej nogi. Te i inne wskaźniki mogą już na wstępie zawęzić obszar poszukiwań, pozwalając bardziej precyzyjnie dobrać zestaw badań.
Tych bowiem może potencjalnie być bardzo wiele. W zależności od potrzeb, zastosowanie mogą mieć:
- USG jamy brzusznej,
- USG przezpochwowe,
- rezonans magnetyczny/tomografia komputerowa,
- badanie endoskopowe (m.in. kolonoskopia, gastroskopia, cystoskopia),
- pobranie wycinka do analizy histopatologicznej,
- badania laboratoryjne, w tym morfologia z rozmazem, próby wątrobowe, białko C-reaktywne (CRP), oznaczenie poziomu glukozy, mocznika, kreatyniny, bilirubiny, swoiste markery nowotworowe,
- badania ogólne moczu i posiew bakteryjny,
- badanie mikrobiologiczne śluzu z pochwy,
- badania kału.
To oczywiście tylko część możliwych procedur diagnostycznych. W uzasadnionych przypadkach lekarz może zlecić jeszcze inne badania pod kątem określonych schorzeń, zarówno tych podejrzewanych, jak też tych, które należy wykluczyć.
Co na ból podbrzusza?
Jakie leki na ból podbrzusza sprawdzają się najlepiej? Tak sformułowane pytanie jest zbyt ogólne, aby można było udzielić rzetelnej i wiarygodnej odpowiedzi.
Wszystko bowiem zależy od konkretnej jednostki chorobowej, tych zaś potencjalnie jest nawet kilkadziesiąt. W praktyce pacjenci często chętnie korzystają z tzw. niesteroidowych leków przeciwzapalnych, które doraźnie ograniczają dolegliwości bólowe.
W wielu przypadkach może jednak to być działanie wyłącznie maskujące chwilowo problem, a nawet przynoszące więcej problemów niż korzyści. Nie jest to dobre rozwiązanie choćby przy chorobie wrzodowej. Należy bowiem podkreślić, że to właśnie długotrwałe przyjmowanie NLPZ jest jedną z przyczyn powstawania wrzodów w układzie pokarmowym.
Drugą grupę preparatów stosowanych w domowym leczeniu, zwykle bez konsultacji z lekarzem, stanowią różnego rodzaju leki rozkurczowe, takie jak choćby drotaweryna czy butylobromek hioscyny, a także zioła o podobnym działaniu, w tym na przykład rumianek, mięta czy prawoślaz.
Preparaty te dają dobre rezultaty przy schorzeniach niegroźnych, takich jak zespół jelita drażliwego. Mogą jednak okazać się całkowicie niewystarczające w przypadku poważniejszych chorób, wymagających specjalistycznego leczenia farmakologicznego, a nawet operacyjnego.
Przykładowo, pacjentki cierpiące na endometriozę, powinny przyjmować gestageny hamujące rozrost śluzówki jamy macicy, a w celu łagodzenia bólu tabletki antykoncepcyjne.
Cierpiący na chorobę Leśniowskiego-Crohna przyjmują przeciwzapalne glikokortykosteroidy, kwas aminosalicylowy, leki hamujące aktywność układu immunologicznego oraz środki przeciwbiegunkowe. Bardzo ważne jest w tym przypadku stosowanie się do zaleceń dietetycznych, unikanie stresu, papierosów oraz wspomnianych niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
Z kolei przerosty prostaty leczy się środkami blokującymi aktywność tzw. receptorów α-adrenergicznych. W przypadkach bardzo zaawansowanych wskazana jest resekcja tego gruczołu. Zabieg operacyjny, a do tego kompleksowe leczenie onkologiczne, są niezbędne również w przypadku choroby nowotworowej.
To tylko kilka przykładów. Pokazują one jednak dobitnie, że ból podbrzusza często nie jest dolegliwością, którą można leczyć samodzielnie. Jeśli stanowi objaw poważniejszych schorzeń, należy jak najszybciej skorzystać z pomocy lekarskiej.
