Ryzykowne zachowania seksualne niosą ze sobą poważne ryzyko zakażenia się jedną z chorób przenoszonych drogą płciową. Na domiar złego choroby weneryczne wciąż stanowią dla wielu osób temat wstydliwy. Zanim więc rozpoczniemy współżycie albo uznamy, że całkowita wstrzemięźliwość seksualna nie jest dla nas, warto zapoznać się z zarówno z metodami zapobiegania zakażeniom, jak i objawami, jakie towarzyszą przenoszonym drogą płciową chorobom.
Kiła i rzeżączka
Kiła, znana również jako syfilis, to choroba zakaźna wywoływana przez bakterię krętka bladego. Drobnoustrój o charakterystycznym, śrubowatym kształcie atakuje cały organizm poprzez układ krwionośny, jednak choroba w początkowej fazie jest trudna do wykrycia ze względu na łatwe do przeoczenia objawy. Zwykle 3 tygodnie po zarażeniu w okolicach narządów płciowych na ustach i języku pojawia się drobna, czerwona wysypka. Krostki szybko wysychają i odpadają, odsłaniając owrzodzenie, które samoistnie się goi. W następujących tygodniach czerwone grudki mogą pojawić się na całym ciele, a wraz z nimi obrzmiałość węzłów chłonnych. Nieleczona kiła rozwija się w organizmie zarażonej osoby przez lata i prowadzi do poważnych komplikacji zdrowotnych, a nawet śmierci. Wcześnie wykryta reaguje na terapię antybiotykową w postaci zastrzyków domięśniowych lub dożylnych. Syfilisem można zarazić się poprzez stosunek pochwowy, analny i oralny.
Tryper, czyli rzeżączka, to jedna z najczęściej spotykanych chorób wenerycznych. Bakterią dwoinki rzeżączki można zarazić się zarówno przez stosunek seksualny, jak i kontakt z pościelą czy ręcznikiem chorego. Pierwszymi objawami infekcji u mężczyzn są swędzenie, pieczenie i ból podczas oddawania moczu. Kilka dni później z cewki moczowej zaczyna wyciekać ropna wydzielina o brązowo-żółtym kolorze i nieprzyjemnej woni. Kobiety zakażone rzeżączką mogą natomiast zaobserwować obfite upławy i zaburzenia cyklu menstruacyjnego. Nieleczony tryper prowadzi do zapalenia jajowodów u kobiet oraz bezpłodności i uszkodzeń wzroku w przypadku obu płci.
Wywoływana przez pierwotniaka (zwanego rzęsistkiem pochwowym) rzęsistkowica należy do najczęstszych powodów przewlekłego zapalenia pochwy u kobiet. Rozwija się w środowisku kwaśnym, atakując układ moczowo-płciowy. Początkowe objawy są zazwyczaj niezauważalne, a zaniepokojenie chorej wywołuje dopiero swędzenie, stan zapalny, pieczenie przy oddawaniu moczu oraz pieniste, żółtawe upławy o nieprzyjemnym zapachu, które mogą pojawić się dopiero po roku od zakażenia. Pasożytem łatwo się zarazić – przeważnie poprzez stosunek płciowy lub wspólnie używane przedmioty higieny osobistej i bieliznę. Istnieje też duże ryzyko nabycia rzęsistka na basenie, w łaźni, podczas kąpieli w morzu czy w przypadku pracy w kobiecych zespołach. Choć rzęsistkowica przebiega u mężczyzn praktycznie bezobjawowo, muszą się oni poddać natychmiastowemu leczeniu, jeśli u ich partnerki zostanie wykryta obecność pierwotniaka we florze pochwy.
Wywoływana przez drożdżaki kandydoza – zwana potocznie grzybicą – to dolegliwość, która dopada w równym stopniu osoby obu płci. W przypadku kobiet objawia się białymi plamami na błonach śluzowych przypominającymi ścięte mleko oraz upławami o bardzo gęstej konsystencji i zapachu drożdży. Towarzyszy jej silne uczucie swędzenia i zaczerwienienie okolic sromu lub odbytu. Mężczyzn natomiast powinno zaalarmować zaczerwienienie, pieczenie pod napletkiem lub na żołędzi i serowata wydzielina. Symptomom może towarzyszyć ból i trudność z odprowadzeniem napletka. W przypadku zdiagnozowanej kandydozy o terapii należy powiedzieć partnerowi seksualnemu, który również musi poddać się leczeniu. Okres trwania choroby jest różny ze względu na częste nawroty.
Wywoływana przez chlamydie chlamydioza jest zakażeniem bakteryjnym narządów płciowych (może też zaatakować odbytnicę, gardło i oczy), któremu często nie towarzyszą żadne objawy. Kobieta zakażona bakteriami początkowo może zauważyć obfite upławy, parcie na pęcherz i ból przy oddawaniu moczu, do których później dołączą bóle podbrzusza, dłuższe menstruacje, a w skrajnych przypadkach wysoka temperatura. Niekiedy pojawiają się krwawienia międzymiesiączkowe. Zlekceważenie symptomów może prowadzić do zapalenia przydatków (jajników i jajowodów), co sprzyja bezpłodności. U mężczyzn chlamydioza objawia się porannym wyciekiem śluzowo-ropnej wydzieliny z cewki moczowej oraz bólem przy oddawaniu moczu. Niepoddanie się leczeniu grozi stanem zapalnym najądrzy i niepłodnością.
Niebezpieczne wirusy
Wirus opryszczki, powszechnie znanej pod postacią tzw. zimna, oprócz okolic ust atakuje również narządy płciowe. Tuż po zakażeniu kobiety odczuwają swędzenie warg sromowych, a mężczyźni trzonu prącia. Po około 24 godzinach na błonie śluzowej pojawiają się małe krostki, które następnie zamieniają się w pęcherzyki wypełnione przezroczystym płynem. Po pęknięciu powstają powierzchnie nadżerkowe przypominające dobrze znane „zimno”. Goją się samoistnie na przestrzeni kilku-kilkunastu dni. Nie oznacza to koniec zmagań z opryszczką – objawy wymagają konsultacji lekarskich, a w następnych latach uważnej kontroli. Wirus jest nieuleczalny, jednak symptomy można zaleczyć za pomocą odpowiedniej terapii lekowej. W przypadku kobiet zarażenie opryszczką zwiększa ryzyko wystąpienia raka szyjki macicy.
Kłykciny to wynik działania wirusa brodawczaka ludzkiego HPV. Ta bardzo zakaźna choroba objawia się głównie na zewnętrznych narządach płciowych oraz w okolicach odbytu. Zmiany skórne pojawiają się zwykle od 1 do 3 miesięcy po zarażeniu, przyjmują postać wrzodów lub brodawek o kalafiorowatej powierzchni i mają tendencję do rozsiewania się. W przypadku mężczyzn zwykle obrastają napletek, trzon penisa i ujście cewki moczowej. U kobiet wykwitają głównie na wargach sromowych. Kłykcin można się pozbyć przy użyciu środków chemicznych i farmakologicznych lub za pomocą elektrokoagulacji. Nieleczone mogą narazić chorego na problemy z oddawaniem moczu, gdyż bardzo szybko rosną. Ponadto wyglądają wyjątkowo nieestetycznie.
Wirusowe zapalenie wątroby (powszechnie znane jako żółtaczka) może być wynikiem zakażenia wirusami WZW A, WZW B czy WZW C. Pierwsze dwa szczepy, czyli żółtaczkę pokarmową i wszczepienną, leczy się przy pomocy skutecznych szczepionek. W przypadku wirusowego zapalenia wątroby typu C medycyna nadal jest bezradna. Ten groźny wirus można nabyć poprzez kontakt z krwią chorego (np. poprzez wspólne używanie szczoteczki do zębów, golarki, nożyczek do paznokci) lub akt seksualny. Jego działanie jest wyjątkowo niebezpieczne dla ludzkiego organizmu – powoduje zapalenie wątroby i stopniowe zaburzenia funkcjonowania organu, co w konsekwencji prowadzi do marskości i śmierci pacjenta. Początkowej fazie choroby nie towarzyszą żadne objawy i może rozwijać się nawet przez 30 lat. W późniejszym okresie pojawiają się poważne komplikacje, które uniemożliwiają normalne funkcjonowanie (m.in. wodobrzusze, żylaki i krwawienia przełyku, zaburzenia psychiczne).
Wirus HIV gromadzi się we krwi, spermie oraz ślinie zarażonej osoby, dlatego też można się nim niezwykle łatwo zarazić. Należy do najpoważniejszych zagrożeń przenoszonych drogą płciową, gdyż wywołuje AIDS, czyli zespół nabytego upośledzenia odporności. Końcowe stadium zakażenia wirusem objawia się bardzo niskim poziomem limfocytów, które odpowiadają za układ immunologiczny. Skrajnie słaba odporność pacjenta powoduje, że z łatwością nabywa niektóre formy nowotworów, grzybice czy nietypowe infekcje płuc, często ze skutkiem śmiertelnym. Należy pamiętać, że HIV nie można zarazić się poprzez zwykły kontakt towarzyski – podawanie ręki, pocałunek w policzek czy korzystanie ze wspólnej toalety są więc całkowicie bezpieczne. Wirus musi zostać wprowadzony do organizmu przez otwartą ranę albo błonę śluzową odbytu, pochwy lub ust. Szczególnie ryzykowny jest stosunek analny, gdyż błona w tamtych okolicach jest wyjątkowo cienka i delikatna. Zakażenie wirusem HIV przebiega bezobjawowo, a rozwój choroby można zahamować odpowiednimi środkami farmakologicznymi.
Choć wszy kojarzą się głównie z pasożytami żerującymi na skórze głowy ludzi skrajnie zaniedbanych, określony gatunek tych żyjątek może się zadomowić w okolicach narządów płciowych. Pierwsze symptomy występują po mniej więcej 2 tygodniach od stosunku z osobą zainfekowaną. Pojawia się silne swędzenie, we włosach łonowych (a czasem we włosach pod pachami i na klatce piersiowej) pojawiają się tzw. gnidy, czyli złożone przez wszy jajeczka. Pozbycie się niechcianych „pasażerów na gapę” wymaga zastosowania odpowiedniej terapii farmakologicznej, rygorystycznego przestrzegania higieny osobistej, uprania pościeli i bielizny w wysokiej temperaturze oraz przewietrzenia poduszek i materacy.
