Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!
Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!
Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!

Jak bezpiecznie przyjmować leki i unikać niepożądanych interakcji? Najważniejsze zasady

Wiedza na temat bezpiecznego przyjmowania leków jest kluczowa, jeśli nie chce się dopuścić do występowania interakcji z substancjami czynnymi w nich zawartych. Nieprawidłowe popijanie środków leczniczych czy łączenie ich z niektórymi produktami spożywczymi może osłabiać działanie farmaceutyków, a czasem prowadzić do poważnych skutków ubocznych. Zobacz, jakie popularne leki wchodzą w interakcję z konkretnymi napojami czy jedzeniem.
Zdjęcie przedstawiające bezpieczne przyjmowanie leków
Źródło: 123RF
W skrócie
  • Wiedza na temat procesu działania leków w organizmie oraz tego, jak prawidłowo je przyjmować, pozwala uniknąć wielu działań niepożądanych.
  • Nieprawidłowe łączenie leków z produktami spożywczymi, np. alkoholem czy sokiem grejpfrutowym, może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak nasilenie zawrotów głowy, bóle mięśni, a nawet uszkodzenie wątroby.
  • Produkty spożywcze, takie jak zioła czy produkty bogate w wapń, mogą np. obniżać skuteczność tabletek antykoncepcyjnych czy antybiotyków.
Spis treści

Podróż tabletki przez organizm

Po połknięciu leku w postaci tabletki, syropu lub zawiesiny, w organizmie rozpoczyna się wieloetapowy proces. Został on nazwany LADME - od pierwszych liter angielskich terminów:

  • L - Liberation (uwalnianie) - proces, w którym lek rozpuszcza się w organizmie i zostaje uwolniony z formy tabletki, kapsułki lub innej postaci farmaceutycznej;
  • A - Absorption (wchłanianie) - po uwolnieniu, substancja aktywna jest wchłaniana do krwiobiegu, najczęściej przez ściany jelit. Szybkość tego procesu zależy od rodzaju leku i jego formy.
  • D - Distribution (dystrybucja) - kiedy lek jest we krwi, rozprowadza się po organizmie do różnych tkanek i narządów, gdzie ma swoje miejsce działania;
  • M - Metabolism (metabolizm) - lek jest przekształcany przez enzymy, głównie w wątrobie, co wpływa na jego działanie. Metabolizm decyduje, jak długo lek będzie aktywny w organizmie;
  • E - Excretion (wydalanie) - po tym, jak lek spełni swoją funkcję w organizmie, jego resztki muszą zostać usunięte.

To, co nie zostało wchłonięte przez komórki, zostaje wydalone. Większość leków wydalana jest przez nerki, w postaci moczu. Niektóre leki mogą być również usuwane z organizmu przez kał, żółć (poprzez wątrobę) lub, rzadziej, przez pot.

W zależności od rodzaju leku i tego, jak organizm go przetwarza, proces ten może trwać od kilku godzin do kilku dni. Niektóre substancje aktywne mogą pozostawać w organizmie dłużej, szczególnie u osób z problemami z nerkami lub wątrobą, co może prowadzić do ich nagromadzenia i zwiększonego ryzyka skutków ubocznych, dlatego tak ważne jest prawidłowe przyjmowanie leków.

Reklama

Czym jest interakcja?

Interakcja leku to sytuacja, w której działanie przyjmowanego leku zmienia się pod wpływem innych substancji, takich jak jedzenie, napoje, suplementy czy inne substancje lecznicze. Może to osłabiać lub nasilać działanie leku, a czasem nawet prowadzić do innych, niebezpiecznych skutków ubocznych. Poniżej omawiamy przykłady interakcji leków z popularnymi substancjami.

Reklama

Jakie produkty wchodzą w interakcję z lekami?

Niektóre produkty spożywcze mogą wpływać na skuteczność leków, zmieniając ich wchłanianie lub metabolizm. Do tych najbardziej popularnych należą:

  • sok grejpfrutowy - hamuje enzymy w wątrobie odpowiedzialne za rozkład niektórych leków, co może prowadzić do ich nadmiernego gromadzenia się w organizmie. Dotyczy to m.in. leków obniżających poziom cholesterolu i niektórych leków przeciwdepresyjnych;
  • mleko i nabiał - wapń zawarty w mleku może wiązać się z niektórymi antybiotykami (np. tetracyklinami), zmniejszając ich wchłanianie;
  • alkohol - może wchodzić w interakcje z wieloma lekami, nasilając ich działanie lub wywołując niebezpieczne skutki uboczne, zwłaszcza w połączeniu z lekami uspokajającymi, nasennymi, przeciwbólowymi czy przeciwdepresyjnymi.

Oprócz wymienionych wyżej produktów, istnieje kilka mniej oczywistych:

  • zielone warzywa liściaste (np. szpinak, jarmuż) - są bogate w witaminę K, która może osłabiać działanie leków rozrzedzających krew, takich jak warfaryna;
  • banany - ze względu na wysoką zawartość potasu mogą wchodzić w interakcje z lekami na nadciśnienie, zwłaszcza z inhibitorami ACE, co może prowadzić do hiperkaliemii (nadmiaru potasu we krwi);
  • czosnek i imbir - mają właściwości rozrzedzające krew, co może nasilać działanie leków przeciwzakrzepowych, prowadząc do ryzyka krwawień. Na czosnek należy także uważać przy lekach na niedoczynność tarczycy, gdyż może osłabiać ich działanie;
  • sól - osoby przyjmujące leki na nadciśnienie powinny uważać na nadmierne spożycie soli, ponieważ może ono zmniejszyć skuteczność leczenia i podnosić ciśnienie krwi;
  • czarna herbata - może osłabiać wchłanianie leków żelazowych stosowanych w leczeniu niedokrwistości, dlatego zaleca się unikanie picia herbaty około 1 godziny przed i po przyjęciu leków z żelazem.

Reklama

Czym popijać leki?

Najlepszym wyborem do popijania leków jest po prostu woda - najlepiej przegotowana i chłodna. Unikaj soków owocowych, kawy, herbaty a w szczególności alkoholu! Zaleca się odczekać przynajmniej 1-2 godziny po zażyciu leku zanim sięgnie się po kawę, herbatę lub napoje nisko lub wysokoprocentowe. To daje wystarczająco dużo czasu, aby lek mógł się wchłonąć bez ryzyka interakcji z kofeiną, taninami czy alkoholem, które mogą zmieniać jego działanie.

Reklama

Jak bezpiecznie brać lekarstwa?

Oprócz podstawowej świadomości na temat tego jak połykać tabletki, warto przestrzegać również kilku prostych zasad:

  1. Stosuj się do zaleceń lekarza lub ulotki - nigdy nie zmieniaj dawki bez konsultacji z lekarzem!
  2. Przestrzegaj godzin zażywania - niektóre leki wymagają przyjmowania o stałych porach dnia, aby były skuteczne lub nie wchodziły w interakcję z innymi przyjmowanymi lekami.
  3. Nie łącz samodzielnie leków - zawsze pytaj farmaceutę lub lekarza o potencjalne interakcje między różnymi lekami.
  4. Przechowuj leki w domu i poza nim zgodnie z zaleceniami - niektóre wymagają przechowywania w chłodnym miejscu, a inne muszą być trzymane w ciemności.

Reklama

Tabela popularnych substancji aktywnych z leków wchodzących w interakcję


Substancja aktywna


Składnik wchodzący w interakcję


Efekt

ibuprofen (przeciwbólowy)

alkohol

podrażnienie żołądka, ryzyko wrzodów i krwawienia

paracetamol (przeciwgorączkowy)

alkohol

ryzyko uszkodzenia wątroby, szczególnie przy długotrwałym stosowaniu

amoksycylina (antybiotyk)

produkty bogate w wapń (np. mleko i produkty mleczne, warzywa kapustne, fasola, sezam)

zmniejszone wchłanianie, osłabiona skuteczność

etynyloestradiol (antykoncepcja)

zioła np. dziurawiec, lukrecja

osłabienie działania antykoncepcyjnego, ryzyko zajścia w ciążę

lewotyroksyna (na niedoczynność tarczycy)

produkty bogate w wapń (np. mleko i produkty mleczne, warzywa kapustne, fasola, sezam)

zmniejszone wchłanianie leku, osłabienie działania

metimazol (na nadczynność tarczycy)

produkty bogate w wapń (np. mleko i produkty mleczne, warzywa kapustne, fasola, sezam)

zmniejszone wchłanianie leku, osłabienie działania

losartan (na nadciśnienie)

sól

osłabienie działania leku, trudniejsza kontrola ciśnienia

atorwastatyna (na cholesterol)

sok grejpfrutowy

zwiększone stężenie leku w organizmie, ryzyko uszkodzenia wątroby i mięśni

warfaryna (przeciwzakrzepowy)

warzywa bogate w witaminę K (np. szpinak, jarmuż)

osłabienie działania przeciwzakrzepowego, ryzyko zakrzepów

digoksyna (na choroby serca)

zioła np. dziurawiec, lukrecja

zmiana stężenia leku we krwi, zwiększone ryzyko działań niepożądanych, jak zaburzenia rytmu serca

Reklama

Gdzie szukać informacji o interakcjach leków?

Aby znaleźć informację dotyczące tego, jak prawidłowo przyjmować leki i unikać składników, z którymi wchodzą w interakcje, korzystaj tylko z wiarygodnych źródeł, takich jak:

  • Rejestr produktów leczniczych - https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl,
  • Ulotki dołączone do leków - dostępne w aptekach lub na stronach producentów,
  • Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych (URPL) - dostępne online informacje o interakcjach i bezpieczeństwie leków,
  • MedlinePlus - biblioteka informacji o lekach i ich interakcjach,
  • PubMed - baza danych z dostępem do badań naukowych dotyczących leków,
  • European Medicines Agency (EMA) - https://www.ema.europa.eu,
  • National Institutes of Health (NIH) - https://medlineplus.gov/druginformation.html.

Czytaj również
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Specjaliści współpracujący z medme
25674

Wojciech Ziółkowski

magister farmacji

Poznaj mnie
25626

Katarzyna Kulig

dermatolog i wenerolog

Poznaj mnie
25675

Marzena Rojek-Ledwoch

dietetyczka, psychodietetyczka

Poznaj mnie
25676

Kamila Pawłowska

dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Poznaj mnie
25625

Sylwia Borowska

doktor nauk farmaceutycznych

Poznaj mnie
25886

Magdalena Grosiak

diagnosta laboratoryjny

Poznaj mnie
25887

Magdalena Rutkowska

lekarz weterynarii

Poznaj mnie
25879

Anna Lewandowska

psychiatra dziecięcy

Poznaj mnie
25888

Jolanta Woźniak

prawnik

Poznaj mnie
Pokaż wszystkich
Więcej z kategorii Leki
Leki mukolityczne - działanie i przykłady. Na co pomagają?
Ampułki z lekami mukolitycznymi
Jak bezpiecznie przyjmować leki i unikać niepożądanych interakcji? Najważniejsze zasady
Zdjęcie przedstawiające bezpieczne przyjmowanie leków
Astaksantyna - działanie, właściwości i skutki uboczne. Na co pomaga i która jest najlepsza?
Czerwone kapsułki z astaksantyną na drewnianej łyżce
Podobne artykuły
Leki na receptę na tle samolotu
Leki w bagażu podręcznym i rejestrowanym - czy można przewozić? Jak i które?
Kobieta wydmuchuje nos po zastosowaniu antybiotyku na zatoki
Antybiotyk na zatoki - jaki wybrać, kiedy zaczyna działać i ile brać?
Syrop na owsiki
Lek na owsiki - na receptę i bez recepty. Jak długo trwa leczenie?
Owoc grejpftur oraz tabletki
Grejpfrut a leki - jakie leki wchodzą w interakcję z grejpfrutem?
Dzbanek do płukania zatok
Sól fizjologiczna do nosa - działanie. Sprawdź, kiedy po nią sięgać i jak ją stosować

Reklama


Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego
Dowiedz się co to!