Doustne środki hormonalne dzielą się na:
- jednoskładnikowe, progestagenne - progestagen to odpowiednik progesteronu, to hormon powodujący wstrzymanie jajeczkowania u kobiety, to tzw. minipigułki
- dwuskładnikowe, progestragenno-estrogenne.
Stosowanie pigułek hormonalnych to proces bardzo odpowiedzialny i wymagający systematyczności. Tabletki należy przyjmować codziennie przez 21 dni dokładnie o tej samej porze. Po 21 dniach następuje tygodniowa przerwa i proces powtarza się od początku. Odpowiedniki naturalnie wytwarzanych hormonów przyjmowane w środkach antykoncepcyjnych powodują wysyłanie sygnałów do przysadki mózgowej. Wynikiem tego typu operacji jest zmniejszenie wydzielania hormonu folikulotropowego (FSH) oraz luteinizującego (LH). W wyniku tego działania wstrzymywane jest uwalnianie komórek jajowych. Jeżeli nie dochodzi do uwolnienia komórki jajowej nie ma również możliwości zapłodnienia.
Prócz działania antykoncepcyjnego tabletki mają wpływ na samopoczucie. Przede wszystkim zmniejszają objawy napięcia przedmiesiączkowego, regulują miesiączkę i zmniejszają krwawienie podczas jej trwania.
Zobacz: Wskaźnik Pearla ocenia skuteczność antykoncepcji
Tabletki hormonalne
Antykoncepcyjne tabletki hormonalne podzielić możemy ze względu na ich skład. W tym podziale rozróżniamy:
- jednofazowe, gdzie wszystkie tabletki w opakowaniu mają ten sam skład,
- dwufazowe, najrzadziej stosowane rozwiązanie, w którym tabletki zawierają różną dawkę progestagenu,
- trójfazowe, jak nazwa wskazuje zawierają trzy rodzaje tabletek.
Najczęściej stosowane są jednak tabletki jednofazowe przez wzgląd na najmniejszą zawartość hormonów. To tabletki o różnych proporcjach etinylestradiolu oraz progestagenu. Pigułki o wzmocnionym erogennym działaniu zalecane są kobietom mającym przetłuszczające się włosy, czy mającym kłopoty z cerą oraz nadmiernym owłosieniem. Mała zawartość estrogenu, a przewaga progestagenu w tabletkach, stosowana jest przez kobiety o ładnej cerze, kobiecych kształtach, obfitych miesiączkach oraz uskarżających się na bóle przedmiesiączkowe. Kobiety nie mające problemów hormonalnych przyjmują zazwyczaj pigułki o działaniu zrównoważonym.
Zastrzyk, implanty i plastry
Dla kobiet, które nie są w stanie pozwolić sobie na ciągłe pamiętania o przyjmowaniu tabletek jest możliwość wykonania zastrzyku hormonalnego. Zastrzyk ma na celu zahamowanie owulacji, a wykonywany jest raz na trzy miesiące. Ta metoda ma niestety wady. Może mieć niekorzystny wpływ na samopoczucie oraz masę ciała czy cerę. Powrót do płodności zajmuje nawet kilkanaście miesięcy od zaprzestania przyjmowania środka antykoncepcyjnego. Kobiety, które zdecydują się na to rozwiązanie muszą być przygotowane na brak występowania miesiączek. Zastrzyki wydawane są wyłącznie z przepisu lekarza. Dodatkowo trzeba wykonać szereg badań - piersi, ciśnienia tętniczego krwi, cytologiczne szyjki macicy. Panie rozpoczynające tego typu kurację antykoncepcyjną pierwszy z zastrzyków powinny przyjąć w pierwszym lub drugim dniu miesiączki.
Jako odmienną metodę podać można również wszczepianie podskórnych implantów antykoncepcyjnych, z których wydzielane są hormony zapobiegające jajeczkowaniu. Implanty umieszczane są pod skórą ramienia, tuż nad stawem łokciowym. Zabieg wszczepienia wykonać musi wykwalifikowany specjalista. Implanty należy usunąć najpóźniej po pięciu latach od ich wszczepienia, bądź wcześniej. Rozwiązanie to, podobnie jak każde inne ma zarówno wady jak i zalety. Największą zaletą jest stałe zapobieganie ciąży w okresie od dwóch do pięciu lat. Czasem jednak dochodzi do niewielkich plamień z dróg rodnych, zamiast miesiączki nieregularne krwawienia oraz wymioty. W przypadkach skrajnych dojść może do zakażenia miejsca wszczepiania implantu. Ta metoda charakteryzuje się dość wysoką skutecznością w skali Pearla.
Ostatnio sporą popularność zdobyły również plastry antykoncepcyjne. Wyglądają one zupełnie zwyczajnie. Należy je przyklejać raz na tydzień na brzuchu, pośladku, czy ramieniu. W przeciągu miesiąca plaster stosowany jest trzykrotnie, a po tym czasie występuje miesiączka. Zadaniem plastra jest stopniowe uwalnianie hormonów, które wnikają do krwi przez skórę. To rozwiązanie równie skuteczne jak tabletki, z tą różnicą, iż nie wymaga pamiętania o codziennym zażywaniu.