Choroba może być wywołana przez różne bakterie, jednak najczęściej bywa to: dwoinka zapalenia płuc, dwoinka zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub pałeczka grypy typu B. Obecnie są dostępne szczepionki przeciwko tym drobnoustrojom, dzięki czemu można się zabezpieczyć przed wystąpieniem choroby. U noworodków głównymi czynnikami zakaźnymi są paciorkowce grupy B, pałeczki Gram-ujemne (np. E. Coli) i Listeria monocytogenes. Dlatego tak ważna jest aseptyczność pomieszczeń, w których przebywają noworodki.
Bakteryjne zapalenie opon mózgowych – czym jest?
Bakteryjne zapalnie opon mózgowych to choroba obejmująca błony łącznotkankowe wyściełające czaszkę, a także kanał kręgowy. Powoduje to zespół charakterystycznych objawów oponowych. Może wystąpić w każdym wieku, jednak najczęściej dotyka dzieci w wieku przedszkolnym.
Reklama
Bakteryjne zapalenie opon mózgowych – przyczyny
Bakteryjne zapalenie opon mózgowych wywołują pneumokoki, meningokoki, paciorkowce i gronkowce, prątki gruźlicy, natomiast u dzieci może powodować je także – pałeczka Haemophilus influenzae.
Bakterie te dostają się do organizmu poprzez:
- urazy czaszki, które tworzą wrota dla drobnoustrojów,
- krwioobieg, gdyż dzięki niemu bakterie mogą przedostawać się ze źródła zakażenia do innych części organizmu,
- źle leczone infekcje np. ucha, zatok lub gardła,
- drogą kropelkową.
Należy pamiętać, że żadna infekcja nie powinna być bagatelizowana. Konieczna jest konsultacja lekarska i wdrożenie odpowiedniego leczenia aby zapobiec powikłaniom.
Bakteryjne zapalenie opon mózgowych – czynniki ryzyka
Zapadalność na tę chorobę jest uzależniona od wieku. Najczęściej chorują na nią dzieci. Wraz z wiekiem spada częstość występowania bakteryjnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
Czynniki podwyższające ryzyko zakażenia to:
- kontakt z osobami chorymi,
- bagatelizowanie infekcji bakteryjnej lub wirusowej,
- mieszkanie na terenach endemicznych i podróże do tych obszarów,
- współistniejące choroby przewlekłe,
- złe warunki higieniczne i mieszkaniowe,
- częste przebywanie w dużych skupiskach ludzi.
Jeśli kobieta ciężarna jest nosicielem paciorkowca grupy B, istnieje ryzyko zakażenia dziecka w czasie porodu. Szczególnie narażone są osoby z obniżoną odpornością – np. chorzy na AIDS, osoby po przeszczepach narządów, pacjenci z chorobami autoimmunologicznymi, pacjenci poddawani leczeniu immunosupresyjnemu czy też leczeniu sterydami.
Reklama
Bakteryjne zapalenie opon mózgowych – objawy
Lista objawów bakteryjnego zapalenia opon mózgowych zależna jest od wieku chorego. U noworodków występują:
- drażliwość,
- brak apetytu,
- wymioty,
- wahania temperatury ciała.
Objawy te występują przy licznych schorzeniach, dlatego konieczna jest jak najszybsza wizyta u lekarza, który wykona dalsze badania.
U starszych dzieci (1-18 miesięcy) dodatkowo mogą wystąpić:
- senność,
- gorączka (także drgawki gorączkowe),
- brak apetytu,
- wymioty,
- płacz,
- napięte ciemiączka.
Natomiast dzieci powyżej 18. miesiąca oraz dorośli mogą uskarżać się na:
- bóle głowy,
- gorączkę,
- sztywność karku.
- senność,
- majaczenie,
- zaburzenia świadomości.
Powyższe symptomy to reakcja na stan zapalny w mózgu. Charakterystyczne dla zapalenia opon mózgowych są również objawy oponowe:
- objaw Hermana – samoistne zgięcie grzbietowego palucha w trakcie biernego przyciągnięcia brody do klatki piersiowej,
- objaw Keringa – odruchowe zgięcie nóg w stawie kolanowym i biodrowym w czasie pochylenia tułowia do przodu oraz bezwarunkowe zgięcie kończyny dolnej w stawie kolanowym przy zgięciu w stawie biodrowym
- objaw Amossa – podpieranie się o wyprostowane, rozstawione na boki i skierowane ku tyłowi kończyny górne przy próbie sadzania,
- objaw Flataua – rozszerzenie źrenic podczas pochylania głowy do przodu, a także erekcja u młodych chłopców przy kilkukrotnym pochyleniu tułowia do przodu,
- objaw Brudzińskiego – zgięcie kończyn dolnych w stawach kolanowych i biodrowych w czasie pochylania głowy ku klatce piersiowej, zgięcie i uniesienie przedramion podczas uciskania policzka poniżej kości jarzmowej, zgięcie kończyn w stawach biodrowych i kolanowych w czasie naciskania okolicy łonowej.
Reklama
Bakteryjne zapalenie opon mózgowych – diagnostyka
Wystąpienie jakichkolwiek z objawów powinno skłonić do natychmiastowego kontaktu z lekarzem. Diagnostyka rozpoczyna się od wywiadu z pacjentem oraz badania fizykalnego.
Następnym etapem jest pobranie płynu mózgowo-lędźwiowego poprzez nakłucie lędźwiowe. Prawidłowy płyn jest klarowny i jasny, natomiast zaatakowany przez bakterie zmienia barwę na żółtą i staje się mętny. Dodatkowo wykazuje zwiększoną liczbę komórek i białka, lecz gwałtownie obniżona jest glukoza. W posiewie widoczne są bakterie.
Wykonuje się również badanie krwi ze szczególnym uwzględnieniem OB i CRP.
W niektórych przypadkach konieczne jest także badanie tomograficzne lub rezonans magnetyczny. Wykonuje się te badania u pacjentów w podwyższonym ciśnieniem śródczaszkowym.
Reklama
Bakteryjne zapalenie opon mózgowych - leczenie
Leczenie polega na stosowaniu antybiotyków:
- u noworodków (do 28. dnia życia) stosuje się ampicylinę i aminoglikozyd,
- u niemowląt (1.-3. miesiąc życia) ampicylinę i aminoglikozyd lub cefalosporynę III generacji,
- u dzieci powyżej 3. miesiąca życia oraz u dorosłych stosuje się cefalosporynę III generacji,
Osoba chora na bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych powinna być hospitalizowana oraz izolowana do 24 godzin po włączeniu leczenia antybiotykiem. Dzięki temu zwiększają się jej szanse na wyzdrowienie. Dodatkowo bakteryjne zapalenie opon mózgowych jest chorobą wysoce zakaźną i kontakt z pacjentem powinien być ograniczony.
Tylko w szpitalu można skutecznie monitorować stan osoby chorej i zareagować w razie nagłego pogorszenia. Należy dużo pić, odpoczywać, pozostawać w cichym, spokojnym pomieszczeniu.
Reklama
Bakteryjne zapalenie opon mózgowych – profilaktyka
Profilaktyka w zapaleniu opon mózgowych opiera się przede wszystkim na przyjmowaniu obowiązkowych szczepień przeciwko H.vinfluanzae, a także przeciw pneumokokom
i meningokokom.
Dodatkowo niezbędne jest odpowiednie leczenie infekcji całego organizmu, a przede wszystkim zatok, ucha i gardła. Kobiety w ciąży, które są nosicielami paciorkowca powinny uprzedzić lekarza prowadzącego. Konieczne jest odpowiednie prowadzenie ciąży i porodu aby nie doprowadzić do zakażenia noworodka.
Bakteryjne zapalenie opon mózgowych - powikłania
Niestety bakteryjne zapalenie opon mózgowych może wywoływać również liczne powikłania. Zależą one od bakterii, która wywołała stan zapalny, a także przebiegu choroby i sposobu leczenia. Najczęściej występują:
- zmiana zachowania,
- problemy ze snem,
- zaburzenia wzrastania u dzieci,
- porażenia nerwów czaszkowych,
- zmniejszona tolerancja wysiłku,
- niedowłady mięśni,
- ropnie lub wodniaki podtwardówkowe mózgu,
- zaburzenia słuchu,
- zaburzenia wzroku.
Aby im zapobiegać niezbędne jest jak najszybsze wprowadzenie właściwego leczenia, dlatego po wystąpieniu pierwszych symptomów należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.
.jpg)
