Na normalnej, zdrowej skórze człowieka bytuje wiele gatunków bakterii, a między nimi gronkowiec skórny (Staphylococcus epidermidis), gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus), paciorkowiec ropny (Streptococcus pyogenes)czy beztlenowe pałeczki obecne w mieszkach włosowych (Cutibacterium acnes).
Zdrowa skóra posiada kilka mechanizmów obronnych, dzięki którym nie jest możliwe przemieszczenie się bakterii do głębszych warstw skóry. Należą do nich:
-
ciągłość powłoki skórnej,
-
hydrolipidowy płaszcz na powierzchni skóry
-
kwaśne pH powierzchni skóry,
-
złuszczający się naskórek.
W przypadku przerwania tej bariery, np. wskutek urazu czy też w wyniku niezachowania należnych zasad aseptyki przy wykonywaniu zastrzyku, może dojść do przemieszczenia się drobnoustrojów w głąb skóry.
Podobnie wewnątrz ciała istnieją bariery, które zapobiegają przemieszczaniu się bakterii w rejony, które u zdrowego człowieka są jałowe. Przerwanie tych barier prowadzi do powstania procesu zapalnego, ropnego, którego rodzaj i ciężkość zależą od:
-
zjadliwości bakterii,
-
stanu odporności chorego,
-
lokalizacji,
-
budowy anatomicznej danej okolicy ciała.
Co to jest ropień?
Ropniem nazywamy ograniczone zbiorowisko ropy w przestrzeni powstałej na skutek zniszczenia tkanek. Powstaje wskutek zakażenia bakteryjnego. Powstanie ropnia jest pewnego rodzaju mechanizmem obronnym organizmu przed rozszerzaniem się czynnika zakaźnego.
Reakcja zapalna, która ma miejsce po zadziałaniu czynnika zakaźnego (bakterii) lub ciała obcego (np. drzazga) prowadzi do powstania ropy, czyli mętnego, gęstego, żółto-zielonego płynu zawierającego mieszaninę obumarłych komórek, w których skład wchodzą komórki okolicznych tkanek oraz komórki układu odpornościowego (neutrofile), które zwalczają zakażenie oraz bakterie i produkty ich rozpadu.
Reklama
Ropień - przyczyny
Niekiedy powstanie ropnia jest konsekwencją obecności ciała obcego pozostawionego w tkankach lub dostającego się tam w wyniku mikrourazu (drzazga, opiłki metalu). Także niezachowywanie odpowiednich zasad jałowości podczas podawania zastrzyków może doprowadzić do powstania ropnia, przykładem może być powstanie ropnia okołopośladkowego jako skutek zastrzyków domięśniowych z niezachowaniem wspomnianych zasad.
Inną przyczyną może być zatkanie przewodów wyprowadzających gruczołów mieszczących się w skórze: łojowych i potowych.
Jakie są czynniki ryzyka rozwoju ropnia?
Czynnikami ryzyka powstania ropnia jest obecność urazów skóry, zwłaszcza u chorych:
-
u których układ odpornościowy jest osłabiony (np. leczonych przewlekle glikokortykosteroidami, chemioterapią przeciwnowotworową),
-
na cukrzycę,
-
na nieswoiste choroby zapalne jelit: wrzodziejące zapalenie jelita grubego, chorobę Leśniowskiego-Crohna,
-
wyniszczenie,
-
alkoholizm,
-
cierpiących na choroby obwodowych naczyń krwionośnych, w przypadku poparzeń lub innych urazów.
Reklama
Ropień - objawy
Nasilenie objawów zależne jest od umiejscowienia ropnia:
Ropień umiejscowiony powierzchownie objawia się:
-
bolesnym obrzękiem skóry,
-
uciepleniem skóry,
-
niekiedy gorączką i/lub dreszczami,
-
chełbotaniem – przy dotyku wyczuwa się przesuwanie płynu.
Ropień, gdy nieleczony, powoduje postępowanie objawów. Ropień może powstawać w wielu różnych miejscach ciała, najczęstsze z nich to okolice:
-
pach,
-
odbytu,
-
pochwy,
-
dziąseł.
Możliwe jest także powstawanie ropni wewnątrz ciała, np. ropień płuc, wątrobowy, mózgu.
Reklama
Leczenia ropnia i diagnostyka
Nie należy odwlekać wizyty u lekarza. Pęknięcie ropnia może doprowadzić do szerzenia się infekcji oraz uszkodzenia większego obszaru tkanek i może prowadzić do bardzo poważnych powikłań. W przypadku bardzo nasilonych objawów (silny ból, wysoka temperatura ciała, dreszcze) należy udać się na ostry dyżur chirurgiczny lub do szpitalnego oddziału ratunkowego (SOR).
Przed rozpoczęciem leczenia lekarz zbierze wywiad: zapyta o wszystkie dolegliwości jakie wystąpiły, od jak dawna się utrzymują, czy nasilają się z czasem, w jakich okolicznościach pojawiły się po raz pierwszy. Ważna będzie informacja o ewentualnym przebytym urazie.
Najczęstszym sposobem leczenia ropnia jest jego nacięcie i odprowadzenie ropy na zewnątrz ciała (drenaż).
-
W znieczuleniu miejscowym lub ogólnym po przemyciu skóry środkiem antyseptycznym (odkażającym) chirurg wykona nacięcie, zwykle na szczycie ropnia.
-
Dokładnie zbada palcem lożę ropnia (jamę powstałą wskutek rozpadu tkanek, niekiedy w przypadku przewlekłych ropni otoczoną tkanką łączną).
-
Opróżni pozostającą zalegającą ropę (np. w uformowanych zachyłkach), następnie przepłukuje ją wodą utlenioną.
-
Przez nacięcie w skórze wprowadza się lateksowe dreny, po których wydzielina będzie mogła swobodnie odpływać i zakłada się nasączone środkiem antyseptycznym paski gazy. Zarówno paski jak i dreny mocuje się tak, aby nie wypadły z loży po zdrenowanym ropniu.
Podawanie antybiotyków stanowi jedynie uzupełnienie leczenia chirurgicznego w przypadku możliwości uogólnionego zakażenia (np. u chorych z obniżoną odpornością wskutek występowania wyżej wymienionych chorób). Każdorazowo należy poinformować lekarza o ewentualnych uczuleniach na antybiotyki, o ile sam o to nie zapyta.
W przypadku rozległych ropni lub ropni umiejscowionych w „niebezpiecznych” miejscach (np. w jamie brzusznej) może być konieczne pozostanie w szpitalu. W przypadku ropni powłok zabieg wykonuje się w trybie ambulatoryjnym, tzn. w dniu zgłoszenia się wykonywane jest nacięcie i po krótkim okresie obserwacji chory wychodzi do domu tego samego dnia.
Należy pamiętać o wizytach kontrolnych oraz zgłosić się natychmiast w przypadku powrotu bólu, wystąpienia gorączki i/lub dreszczy.
Reklama
Jak zapobiegać powstawaniu ropnia?
W zapobieganiu wystąpienia ropnia bardzo ważne jest codzienne utrzymywanie higieny, zwłaszcza miejsc takich jak okolice pośladków, pach. Powinny o to zadbać szczególnie osoby, u których dochodzi do obniżenia odporności lub niedostatecznego ukrwienia i unerwienia dystalnych odcinków ciała (np. stóp u chorych na cukrzycę).
Osoby takie powinny uważać, by nie urazić kończyn dolnych lub rąk, gdyż upośledzenie unerwienia w przebiegu tych chorób może doprowadzić do niezauważenia (osłabienie czucia) takiego małego urazu, a upośledzenie ukrwienia do niedostatecznej ochrony odpornościowej – stan taki sprzyja powstawaniu zakażeń.
W przypadku zranień miejsce takie należy zdezynfekować, a w przypadku poważniejszych urazów udać się w tym celu do lekarza.
