Zatoki to przestrzenie znajdujące się w kościach twarzoczaszki, które łączą się z jamą nosa. Wyróżnia się zatoki czołowe, zatoki sitowe, zatoki klinowe oraz zatoki szczękowe. Ich zadaniem jest ochrona cieplna, a także mechaniczna mózgu i oczodołów. Bardzo ważną ich funkcją jest nawilżanie, ogrzewanie i oczyszczanie wdychanego powietrza. Zatoki wspomagają także proces wydawania i odbierania dźwięków.
Zapalenie zatok wywoływane jest najczęściej przez wirusy, bakterie i grzyby. Na infekcje szczególnie narażone są osoby, które mają problem z drożnością nosa (np. krzywa przegroda nosowa lub polipy zatok i nosa).
Rozwojowi zapalenia sprzyja również alergia, która często powoduje niedrożność nosa i stwarza warunki do rozwoju bakterii. Liczne infekcje i nawracający nieżyt nosa także powoduje stany zapalne.
Ważną przyczyną zapalenia zatok jest próchnica zębów. Zainfekowane zęby są pożywką dla bakterii, które przedostają się do zatok wywołują stan zapalny.
W zależności od stopnia nasilenia objawów i częstotliwości występowania zapalenia zatok, dzieli się je w następujący sposób:
Określenie to używane jest często aby nazwać dwie równocześnie występujące jednostki chorobowe: alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa oraz przewlekłe zapalenie zatok. Dzieje się tak, gdyż długo utrzymująca się alergia blokuje drożność nosa i stwarza dogodne warunki dla rozwoju bakterii i grzybów. W skutek czego zapalenie zatok przyjmuje formę przewlekłą.
Objawy zapalenia zatok zależne są od tego, w których z nich panuje stan zapalny. Jeśli infekcją są objęte zatoki czołowe chory odczuwa ból w okolicy czoła, natomiast jeśli cierpi na ból górnej szczęki może to zwiastować zapalenie zatok szczękowych. Ból często nasila się przy pochylaniu do przodu.
Ból zatok nie jest jednak jedynym objawem. Może mu towarzyszyć także:
Zatkane zatoki wywołują duży dyskomfort, dlatego niezbędne jest ich leczenie. Warto pamiętać, iż lekarz od zatok to laryngolog i to właśnie on najlepiej wie jak leczyć zatoki.
Lekarz może przepisać na zapalenie zatok antybiotyk (jeśli przyczyną są bakterie), leki obkurczające naczynia błony śluzowej, mukolityki – leki rozrzedzające wydzielinę, a także środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe.
Ponadto w aptekach dostępne są leki na zatoki bez recepty, lecz należy pamiętać, iż każdy stan zapalny powinien być skonsultowany ze specjalistą.
W większości przypadków stosowana jest farmakologia, jednak jeśli zapalenie zatok ma charakter przewlekły i wynika to z cech anatomicznych może być konieczny zabieg chirurgiczny. Operacja może być niezbędna także w przypadku obecności polipów, torbieli, ziarniny zapalnej, a także zmian nowotworowych.
Objawy zatok można łagodzić również domowymi sposobami:
