A wszystko zaczęło się w 1929 r. od przypadkowej obserwacji sir Aleksandra Fleminga, szkockiego lekarza i mikrobiologa - na pozostawionej na kilka dni szalce z pożywką dla bakterii pojawiła się pleśń, w pobliżu której kolonie bakterii zniknęły. Jak się okazało substancją, która wówczas zahamowała wzrost bakterii, była penicylina.
Po raz pierwszy zastosowana została ona na dużą skalę podczas II wojny światowej wśród żołnierzy alianckich. Krótkie leczenie wystarczało wówczas do zwalczenia anginy lub zapalenia płuc. Dziś mamy na rynku szeroką gamę antybiotyków o różnej sile i różnym zakresie działania przeciwbakteryjnego, i nie możemy wyobrazić sobie leczenia bez nich.
Jak zażywać antybiotyki
Początek treści sponsorowanej
Podczas antybiotykoterapii, dzieci są szczególnie narażone na liczne zakażenia ze strony przewodu pokarmowego, należy wówczas sięgnąć po preparat przywracający równowagę flory bakteryjnej. Na rynku dostępne są probiotyki bez recepty, w wielu owocowych smakach. Mają ciekawą formę żelków w kształcie misia, co na pewno spodoba się maluchom. Suplementy można podawać już od 3. roku życia. Owocowy probiotyk dla dzieci znajdziesz TUTAJ.
Koniec treści sponsorowanejSkuteczność antybiotyku uzależniona jest od odpowiedniego jego stężenia w tkankach i czasu trwania terapii, co jest możliwe dzięki przestrzeganiu poniższych zasad:
- Lek zażywaj tylko z przepisu lekarza, który dobierze właściwy antybiotyk do choroby.
- Ściśle przestrzegaj zaleconych odstępów czasowych w dawkowaniu leku. Zbyt długie przerwy między kolejnymi dawkami leku mogą prowadzić do spadku stężenia leku we krwi i tkankach i rozwoju antybiotykoodporności drobnoustroju.
- Przyjmij całą zaleconą przez lekarza dawkę. Przedwczesne przerwanie antybiotykoterapii prowadzi również do rozwoju oporności bakterii na dany antybiotyk.
- Jeśli przeoczysz porę zażycia leku, niezwłocznie przyjmij lek i jak najszybciej wróć do normalnego rytmu dawkowania.
- Większość antybiotyków zażywaj co najmniej godzinę przed jedzeniem lub dwie godziny po posiłku i nie łącz ich z innymi lekami, ponieważ pokarm i leki mogą osłabiać wchłanianie antybiotyku w jelitach. Są też antybiotyki, które można przyjmować na początku posiłku, np. ampicylina z kwasem klawulanowym lub aksetyl cefuroksymu.
Reklama
Skutki uboczne
Ponieważ antybiotyki są substancjami chemicznymi, mogą czasem wywoływać różne objawy uboczne:
- Penicylina krystaliczna lub prokainowa – może wywoływać wstrząs z ryzykiem nagłej śmierci chorego. Innymi objawami ubocznymi po penicylinach są wysypki
- Penicyliny półsyntetyczne (ampicylina, amoksycylina, amoksycylina z kwasem klawulanowym, kloksacylina) – mogą wywołać wysypki skórne o charakterze pokrzywki lub zmian wielkogrudkowych, skurcz oskrzeli, zapalenie nerek, niedokrwistość, leukopenię, małopłytkowość, złuszczające zapalenie skóry.
- Cefalosporyny – mogą wywoływać objawy alergii krzyżowej z penicylinami, tzn. u człowieka z uczuleniem na penicyliny reakcja alergiczna może pojawić się również po przyjęciu cefalosporyny. Działania niepożądane po cefalosporynach to: wysypka grudkowo-plamista, gorączka, skurcz oskrzeli, reakcja anafilaktyczna.
- Antybiotyki aminoglikozydowe (gentamycyna, neomycyna) – dość często wywołują działania niepożądane. Uszkodzenie nerek występuje u około 5-25% leczonych aminoglikozydami i jest zazwyczaj odwracalne. Uszkodzenie słuchu po aminoglikozydach występuje u ok. 0,5-3% leczonych i dotyczy ucha wewnętrznego. Jest to jednak najczęściej uszkodzenie nieodwracalne.
- Wankomycyna – jest antybiotykiem zarezerwowanym do terapii ciężkich zakażeń. Podawana dożylnie może wywoływać dreszcze, gorączkę, zapalenie żył lub wysypki.
- Metronidazol – może wywoływać nudności, wymioty, bóle głowy, omdlenia, objawy neurologiczne. Czasem wywołuje metaliczny smak w ustach i ściemnienie moczu. Wypicie alkoholu podczas leczenia metronidazolem wywołuje reakcję nietolerancji alkoholu.
- Antybiotyki makrolidowe (azytromycyna, erytromycyna, klarytromycyna, roksytromycyna, spiramycyna) – wywołują czasem nudności, wymioty, biegunkę, wysypkę skórną, gorączkę, żółtaczkę. W obrębie antybiotyków makrolidowych pojawia się czasem oporność krzyżowa tzn. bakterie nabywając oporność na jeden z tych antybiotyków, są jednocześnie oporne na inne makrolidy.
- Klindamycyna – jest pochodną antybiotyków makrolidowych. Zalecana jest do leczenia ciężkich zakażeń. Może wywołać zapalenie jelit, pokrzywkę, żółtaczkę, zaburzenia leukocytów i płytek krwi.
- Tetracykliny (doksycyklina, oksytetracyklina, tetracyklina) – dość rzadko wywołują objawy uboczne, np. wysypki skórne, pokrzywkę, uczulenie na światło, reakcje anafilaktyczną, objawy ze strony przewodu pokarmowego, nasilenie niewydolności nerek, zawroty głowy. Tetracykliny przeciwwskazane są u dzieci do lat 14, gdyż odkładają się w kościach oraz zębach, co prowadzi do uszkodzenia i przebarwienia zębów. Nie wolno ich również podawać kobietom w ciąży i karmiącym, ponieważ są niebezpieczne dla płodu, noworodka i małego niemowlęcia. Przeterminowanych tetracyklin nie wolno zażywać, gdyż może to spowodować poważne uszkodzenie nerek.
- Fluorochinolony (ciprofloksacyna, norfloksacyna, ofloksacyna) – u około 5% leczonych mogą powodować nudności i wymioty. Rzadko zdarza się biegunka, niedokrwistość lub leukopenia. Podczas kuracji fluorochinolonem występuje nadwrażliwość skóry na światło.
- Sulfonamidy – mogą niekiedy wywoływać: nudności, wymioty, biegunkę, wysypki, gorączkę, ból głowy, żółtaczkę, zmiany hematologiczne oraz zaburzenia czynności nerek. Czasem sulfonamidy wywołują nadwrażliwość na światło słoneczne.
- Trimetoprim/sulfametoksazol – może spowodować np. nudności, wymioty, biegunkę, wysypki skórne, zaburzenia przemiany kwasu foliowego.
Większość antybiotyków oprócz niszczenia drobnoustrojów chorobotwórczych, niszczy również „przy okazji” naturalną bakteryjną florę jelitową przewodu pokarmowego. Prowadzić to może do zaburzeń syntezy niektórych witamin lub ułatwia rozwój grzybicy przewodu pokarmowego. Dlatego świadomi tego lekarze coraz częściej zalecają jednocześnie z antybiotykiem przyjmowanie probiotyku. Według oficjalnej definicji FAO i WHO probiotyki to żywe mikroorganizmy, które – spożywane w odpowiedniej ilości – mają korzystny wpływ na zdrowie organizmu. Warto wspomnieć, że probiotykiem jest również jogurt, zawierający żywe kultury bakterii kwasu mlekowego. Najczęściej w probiotykach znajdują się pałeczki kwasu mlekowego.
Tym niemniej wykorzystywane są również niektóre szczepy bifidobakterii oraz szczep drożdży Saccharomyces boulardii. Głównym celem działania probiotyku jest ochrona przewodu pokarmowego przed kolonizacją chorobotwórczymi szczepami bakteryjnymi lub grzybami. Pałeczki kwasu mlekowego i bifidobakterie wytwarzają kwas mlekowy i kwas octowy, chroniąc w ten sposób przewód pokarmowy przed chorobotwórczymi drobnoustrojami. Drożdże Saccharomyces boulardii nie zakwaszają przewodu pokarmowego, hamują natomiast działanie toksyn bakteryjnych, stymulują aktywność nabłonka jelitowego oraz pobudzają procesy immunologiczne w obrębie śluzówki jelit. Dodatkowo probiotyki obniżają poziom LDL cholesterolu i są stosowane w profilaktyce miażdżycy.
Współczesne obserwacje kliniczne wskazują na możliwość wspomagającego działania probiotyków w zapobieganiu i leczeniu bakteryjnych oraz wirusowych zakażeń przewodu pokarmowego, nowotworów, zaparć, zapalenia jelit, podczas antybiotykoterapii itp. U kobiet pałeczki kwasu mlekowego warunkują utrzymanie kwaśnego odczynu pochwy i zapobiegają stanom zapalnym.
Z obserwacji wynika, ze skuteczna dobowa dawka probiotyku powinna wynosić co najmniej miliard komórek bakterii kwasu mlekowego. Dla osiągnięcia tego należałoby codziennie wypijać ok. 1 litra jogurtu, co jest trudne do wykonania. Dobrze jednak, że coraz więcej ludzi zdaje sobie sprawę, iż w czasie kuracji antybiotykowej korzystnie jest sięgnąć po probiotyk. Warto jednocześnie pamiętać, że probiotyki są grupą leków zapowiadających nowe możliwości w leczeniu i profilaktyce nie tylko chorób przewodu pokarmowego, ale i innych.
Sprawdź: Jak bezpiecznie kupować leki przez internet?
Zobacz: Jak prawidłowo przechować leki?