Faza I (przedoperacyjna)
Praktycznie rehabilitację kolana powinno się wdrożyć natychmiast po zerwaniu więzadła krzyżowego przedniego. W tym celu należy kierować się zasadami RICE:
- Rest – wypoczynek. Bezpośrednio po urazie zalecany jest wypoczynek. Powinno się spędzać możliwie dużo czasu w pozycji leżącej;
- Ice - schładzanie. Umieszczenie zimnego kompresu wokół kolana znacząco wpływa na zmniejszenie obrzęku i dolegliwości bólowych. Najlepiej do torby foliowej włożyć kilkanaście kostek lodu, wlać troszkę zimnej wody i obłożyć takim kompresem kolano – co dwie godziny przez 10-15 min. W trakcie schładzania nie powinno dochodzić do sytuacji, w której nasila się ból. Może to świadczyć o odmrażaniu się tkanek. Uważaj by nie odmrozić skóry;
- Compression – kompresja. Powinno się silnie zawijać kolano (np. bandażem elastycznym), także podczas schładzania kolana, ze szczególnym zwróceniem uwagi na to, by nie nasilały się dolegliwości bólowe. Kompresja zmniejsza znacząco powstawanie wysięku w stawie kolanowym.
- Elevation – elewacja. Podczas odpoczynku, leżenia należy umieścić nogę ponad poziomem klatki piersiowej, jest to także pomocne w kontrolowaniu i zmniejszaniu obrzęku.
Ćwiczenia rehabilitacyjne
Klinicznie cele tej fazy obejmują przywrócenie pełnego zakresu ruchu (ROM – Range of Motion), zmniejszenie obrzęku oraz odbudowanie normalnej siły mięśniowej. Aby przywrócić pełny zakres ruchu pacjent instruowany jest w kilku ćwiczeniach:
- w czasie leżenia na plecach podkładamy wałek zrobiony np. z ręcznika pod stopę, kolano jest prostowane pod wpływem siły ciążenia;
- leżenie przodem, kolano poza krawędzią stołu opuszczamy swobodnie, niekiedy można, (jeśli nie boli) dodatkowo obciążyć podudzie powyżej stawu skokowego;
- w siadzie prostym jedną ręką obejmujemy ręcznikiem stopę nogi z problemem kolana, drugą ręką stabilizujemy udo powyżej kolana – przyciągamy ręcznik do siebie powodując jednocześnie zwiększenie wyprostu;
- w siadzie prostym zegnij nogę, chwyć oburącz podudzie – zegnij maksymalnie kolano nie przekraczając granicy bólu;
- połóż się na plecach, oprzyj piętę nogi kontuzjowanej o ścianę przed sobą, drugą stopę podłuż pod nogę ćwiczącą, przesuwaj nogę po ścianie zarówno w kierunku wyprostu jak i maksymalnego zgięcia.
Dla szybszego powrotu do sprawności pacjent jest instruowany także w kilku ćwiczeniach w tak zwanych zamkniętych łańcuchach kinematycznych:
- wyciskanie obciążenia obunóż na maszynie typu Leg Press;
- wstawanie z siadu do stania, a następnie powolne obniżanie bioder tak by bezgłośnie ponownie usiąść na krześle;
- jazda na ergometrze, przy minimalnym obciążeniu.
Zachęcamy pacjenta do przejścia od częściowego do pełnego obciążania kończyny, tak by w możliwie najkrótszym czasie przywrócić prawidłowe stereotypy chodu. Do tego potrzeba nam jest siła i kontrola mięśnia czworogłowego oraz grupy tylnej mięśni uda.
Celem tej fazy jest to by pacjent chodził normalnie przed zabiegiem. Taki proces trwa od kilku tygodni do nawet 3 miesięcy. Jest to czas, aby pacjent zdecydował czy tak naprawdę potrzebuje rekonstrukcji ACL (łac. ligamentum cruciatum anterius), czy niestabilność jest istotnym problemem w kontekście jego aktywności codziennej, szkoły, pracy, jego aktywności rekreacyjnych.
Czy wymaga dodatkowego wsparcia w postaci rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego? Jeśli tak, to możemy wykorzystać ten czas na zapoznanie pacjenta z konkretnymi etapami i celami rehabilitacji pooperacyjnej, ale nade wszystko możemy rozpoznać oczekiwania pacjenta, bowiem ważne jest by pacjent rozumiał cele procesu rehabilitacji, jak i sposób, w jakim te cele zostaną osiągnięte.
Psychiczne przygotowanie jest bardzo ważnym aspektem sukcesu chirurgicznej rekonstrukcji i rehabilitacji.
Zobacz także:
