Azoospermia to jedna z form męskiej niepłodności, dysfunkcja polega na całkowitym braku plemników w nasieniu. Choć na razie dotyka jednego procenta męskiej populacji, to lekarz spotykają się coraz częściej z tą dolegliwością. Szacuje się, że 5-10 procent mężczyzn leczonych na bezpłodność, nie może mieć dzieci właśnie z powodu azoospermii.
Azoospermia przyczyny
Azoospermia może wynikać z dwóch głównych przyczyn. Po pierwsze może mieć charakter jądrowy, dzieje się tak wtedy, kiedy jądra nie produkują plemników albo produkują ich niewystarczającą ilość. Może to zazwyczaj związek z:
- zaburzeniami hormonalnymi (za dużo estrogenów, androgenów, prolaktyny, za mało gonadotropin)
- uszkodzeniem kanalików plemnikotwórczych, do którego doszło po zapaleniu, napromieniowaniu, niektórych lekach
- nowotworem jąder
- zaburzeniami rozwoju jąder związanymi z wadami genetycznymi (uszkodzenia chromosomu Y)
- z uszkodzeniem jąder w okresie płodowym, np. w wyniku przyjmowania substancji o działaniu estrogenopodobnym
- żylakami powrózka nasiennego
- zespołem samych komórek Sertoliego – brak komórek plemnikotwórczych
- terapią antynowotworową (chemioterapia, radioterapia).
Azoospermia może także wynikać z przyczyn pozajądrowych, kiedy mamy do czynienia z niedrożnością dróg wyprowadzających nasienie, najczęściej niedrożność powstaje w najądrzu lub nasieniowodzie, w wyniku przebytego zapalenia (np. zapaleniem najądrza, zapaleniem prostaty), urazu lub wady genetycznej (zespół Klinefeltera), żylaków powrózka nasiennego, wrodzonego braku nasieniowodów.
Azoospermia objawy i diagnoza
Azoospermię stwierdza się podczas ogólnego badania nasienia (tzw. seminogram). Zaleca się, żeby pacjent przed pobraniem próbki nasienia nie współżył przez 3-5 dni, lecz nie dłużej niż przez tydzień. Podczas badania mikroskopowego najpierw bada się kroplę nasienia pod mikroskopem, gdy nie będzie tam plemników, nasienie odwirowuje się w specjalnej wirówce, co ma spowodować zagęszczenie ich w osadzie. Jeśli nadal nie stwierdzi się obecności plemników można podejrzewać azoospermię.
Jednak przed postawieniem diagnozy zwykle lekarz zleca wykonanie dwóch niezależnych badań. Może się bowiem zdarzyć tak, że nasienie nie zostało oddane do badania w sposób prawidłowy i w całości. Wynik może okazać się fałszywy, bo trzeba pamiętać, że plemniki nie są równomiernie rozmieszczone w całej objętości ejakulatu.
W celu rozpoznania przyczyn azoospermii w dalszej kolejności wykonuje się:
- badania hormonalne (testosteron, FSH, HL, prolaktyna)
- biopsję jąder (nakłuwa się jądro i pobiera do badania niewielki wycinek)
- badania na obecność mutacji genetycznych.
Azoospermia leczenie
Azoospermia - czy jest szansa na dziecko? Dopiero dokładna diagnostyka pozwala ocenić lekarzowi szanse pacjenta na posiadanie potomstwa. Po dokładnych badaniach będzie wiadomo, czy w jądrach są produkowane plemniki, czy ich produkcja została zatrzymana i na jakim etapie, czy też występują w jądrach tylko komórki Sertoliego, które świadczą o bezpłodności.
Nowoczesna medycyna ma dziś wiele do zaoferowania mężczyznom cierpiącym z powodu azoospermii, którzy chcieliby zostać ojcami, ale trzeba pamiętać, że głównie tym, których jądra produkują jakiekolwiek ilości plemników. Oprócz terapii hormonalnej, można wtedy podjąć próbę operacyjnego udrożnienia kanałów wyprowadzających nasienie lub zdecydować się na pobranie plemników bezpośrednio z jądra lub najądrza w trakcie biopsji. Plemniki pobrane w ten sposób mogą być podane do komórek jajowych partnerki m.in. w trakcie zabiegu in vitro.
Gdy nie ma plemników w jądrze istnieją też metody zapładniania komórek jajowych komórkami prekursorowymi dla plemników (np. niedojrzałymi spermatydami), szanse powodzenia nie są jednak duże.
