Co oznacza borelioza IgM?
Borelioza to ogólnoustrojowa i wieloukładowa choroba przenoszona przez kleszcze. Kilka procent tych owadów to nosiciele krętek Borrelia, które po ukąszeniu wraz ze śliną pasożyta wnikają w skórę żywiciela. Tak dochodzi do zakażenia, jednak proces rozwoju choroby rozpoczyna się nieco później.
Borelioza jest podstępnym schorzeniem, które niekiedy przez długi czas nie daje wyraźnych objawów, dlatego po ukąszeniu kleszcza należy bardzo uważnie monitorować swój stan. Nie każde ugryzienie jest groźne i prowadzi do zakażenia. Nie od razu też jest ono wykrywane, ponieważ ludzki organizm dopiero po pewnym czasie zaczyna wytwarzać przeciwciała.
Co oznacza termin borelioza IgM? Mianem tym określa się badanie wykrywające jeden rodzaj przeciwciał (immunoglobulin typu M) produkowanych na wczesnym etapie rozwoju choroby. Aby potwierdzić obecność zakażenia, z reguły wykonuje się dwa badania krwi: test ELISA, a gdy ten da dodatni lub wątpliwy wynik – test potwierdzający Western Blot.
Borelioza IgG a IgM
Ludzki organizm podczas rozwoju boreliozy wytwarza dwa rodzaje przeciwciał – IgM oraz IgG. Jaka jest między nimi różnica? Przede wszystkim polega ona na tym, że immunoglobuliny M wytwarzane są przez układ odpornościowy wcześniej – w fazie aktywnego zakażenia, a IgG to przeciwciała produkowane w fazie późniejszej – kiedy zakażenie już nie jest aktywne, ale choroba nadal pozostaje obecna.
Niekiedy pacjenci zadają pytanie, które z badań lepiej wykonać – borelioza IgG czy IgM. Warto więc wiedzieć, że wymienione wyżej testy, czyli ELISA i Western Blot wykrywają obydwa typy immunoglobulin.
Jeśli jednak lekarz chce skierować pacjenta na inne badania, określające poziom tylko jednego typu, decydujący powinien być czas, jaki upłynął od ugryzienia kleszcza.
Wszystkie rodzaje przeciwciał wytwarzane są przez organizm jako jego mechanizm obronny i mają za zadanie zwalczać rozwijającą się chorobę. Różnica polega jedynie na tym, że IgM produkowane są we wczesnej fazie odpowiedzi immunologicznej, a IgG – w fazie późnej.
Dalszą część artykułu znajdziesz pod sekcją "Pytania do eksperta"
Reklama
Normy przeciwciał boreliozy IgM
Stężenie przeciwciał boreliozy IgM określane jest w międzynarodowych, umownych jednostkach (AU/ml, RU/ml lub U/ml) oznaczających ich ilość na 1 mililitr krwi w pobranej od pacjenta próbce.
Trudno jednoznacznie wskazać, jakie są normy badania, ponieważ zakres referencyjny może nieco różnić się pomiędzy laboratoriami, co wynika z różnych metod oceny w nich stosowanych. To dlatego w wyniku z reguły oprócz uzyskanej wartości, podany jest właśnie obowiązujący w danym przypadku zakres referencyjny.
Przykład:
- ˂ 16 RU/ml – wynik negatywny
- 16-22 RU/ml – wynik graniczny
- ˃ 22 – wynik dodatni
Uzyskany w badaniu wynik należy wówczas odnieść do podanych norm i sprawdzić, w którym zakresie mieści się IgM. Zbyt wysokie przeciwciała boreliozy, które w tym wypadku zaczynają się od 16 RU/ml krwi, stanowią podstawę do dalszej diagnostyki lub rozpoczęcia leczenia.
Borelioza IgM – kiedy wykonać badanie i jak się przygotować?
Test IgM boreliozy wygląda jak zwykła morfologia, czyli polega na pobraniu od pacjenta próbki krwi żylnej, przeważnie z żyły zlokalizowanej w dole łokciowym. Badanie nie jest zatem inwazyjne, ani w żaden sposób nie zagraża zdrowiu pacjenta.
Czy trzeba zgłosić się na nie na czczo? Niektórzy twierdzą, że każde badanie krwi najlepiej wykonywać rano, przed jedzeniem, unikając palenia papierosów i wysiłku fizycznego. Tak naprawdę w przypadku IgM boreliozy o tym, kiedy wykonać badanie i po jakim czasie od ostatniego posiłku, decyduje laboratorium.
O zalecenia należy więc zawsze zapytać lekarza kierującego na dany test i bezwzględnie się do nich stosować. Co ważne – badaniu nie należy poddawać się od razu po ukąszeniu kleszcza, ponieważ w pierwszych tygodniach ludzki organizm nie wytwarza jeszcze immunoglobulin, zatem wynik nie jest wiarygodny.
Borelioza IgM wykonuje się minimum 4 tygodnie po ugryzieniu, a wynik najbardziej miarodajny uzyskać można dopiero po 6 tygodniach.
Testom przede wszystkim powinni poddawać się pacjenci, u których zauważalne są niepokojące objawy choroby, takie jak rumień wędrujący, bóle głowy, osłabienie.
Czy badanie boreliozy IgM można wykonywać u dzieci i kobiet w ciąży?
Jak już zostało wspomniane – badanie na boreliozę jest nieinwazyjne, bezpieczne i nie powoduje żadnych powikłań czy efektów niepożądanych, ponieważ nie naraża pacjenta na kontakt z patogenami. Jako takie może być wykonywane u dziecka czy kobiety w ciąży.
Badania krwi u dzieci wykonuje się właściwie od pierwszych dni życia, zatem i te na boreliozę mogą być przeprowadzane nawet u niemowląt, jeśli tak zaleci pediatra. Jeśli chodzi o boreliozę w ciąży, choroba zaawansowana może negatywnie wpływać na rozwój płodu, dlatego z reguły u ciężarnych stosuje się antybiotykoterapię, mimo powszechnej opinii, że leki przeciwbakteryjne w czasie ciąży nie są zalecane. Ryzyko płynące z rozwoju choroby jest wyższe niż ryzyko wynikające z przyjmowania antybiotyków. W przypadku ukąszenia kleszcza ciężarna powinna jak najszybciej skonsultować się z lekarzem i postępować zgodnie w jego wskazówkami.
Reklama
Wyniki przeciwciał boreliozy IgM. Co oznaczają dodatnie i ujemne?
Wyniki badań poziomu przeciwciał boreliozy IgM przedstawiane są liczbowo, zwykle wraz z zakresem referencyjnym obowiązującym w danym laboratorium.
Wynik ujemny w większości przypadków świadczy o braku zakażenia krętkami Borrelia. Dlaczego w większości przypadków, a nie zawsze? Niestety żaden test nie jest 100-procentowo miarodajny, a w niektórych sytuacjach wyniki badań mogą być fałszywie ujemne. W przypadku boreliozy dzieje się tak, kiedy badanie zostało wykonane zbyt wcześnie po ukąszeniu lub gdy u pacjenta rozwija się aktywna postać choroby bez przeciwciał.
Warto także pamiętać, że test ELISA ma charakter przesiewowy. Graniczny lub dodatni wynik przeciwciał IgM boreliozy należy potwierdzić dokładniejszym badaniem, jakim jest Western Blot, również ilościowo określającym stężenie immunoglobulin.
Co oznacza dodatnie IgM Borrelia? Wynik podwyższony przeważnie potwierdza obecność rozwijającego się w organizmie zakażenia.
Co to natomiast znaczy, że wynik jest wątpliwy? Jeśli wartość IgM oscyluje pomiędzy ujemnym a dodatnim, mówi się, że jest wątpliwe. Z reguły należy je powtórzyć lub poddać się dalszej diagnostyce, by rozwiać wątpliwości.
Pacjent nie powinien zastanawiać się, jak odczytać wyniki przeciwciał IgM boreliozy. Ich interpretacji zawsze dokonuje lekarz na podstawie całościowego obrazu klinicznego. Jakie IgM można osiągnąć przy boreliozie? Zdarza się, że ilość przeciwciał wynosi 200 RU/ml lub nawet powyżej. Najwyższe stężenie immunoglobulin M zwykle występuje około 6-8 tygodni po ugryzieniu kleszcza, spada natomiast po około 6 miesiącach i w późniejszym czasie może już być niewykrywalne.
Borelioza IgM dodatnie a IgG ujemne
Jak już zostało powiedziane, przeciwciała IgM produkowane są we wczesnej, aktywnej fazie zakażenia, natomiast IgG – w fazie późniejszej. W związku z tym może się zdarzyć, że badanie na boreliozę wykryje dodatnie IgM, natomiast IgG pozostanie ujemne. Dzieje się tak na kilka tygodni od ukąszenia, kiedy układ odpornościowy wytwarza jedynie immunoglobuliny typu M, ale jeszcze nie produkuje tych typu G.
Dodatni wynik IgM i ujemny IgG uzyskać można zarówno w teście ELISA, jak i Western Blot. Warto jednak pamiętać, że interpretacji wyników zawsze dokonuje lekarz nie tylko w oparciu o wartości liczbowe, ale także wywiad z pacjentem i jego obraz kliniczny.
Kiedy przy boreliozie podwyższone IgM przechodzi w podwyższone IgG? Proces ten nie dzieje się w jednej chwili. Przeciwciała IgM wytwarzane są przez kilka miesięcy od ukąszenia, a IgG niekiedy już miesiąc od ugryzienia.
Zdarza się więc, że obydwa parametry są wysokie. W późniejszej fazie choroby – po kilku miesiącach, a nawet latach od ukłucia kleszcza – występuje sytuacja odwrotna – przeciwciała IgM wychodzą negatywne, a IgG – pozytywne. Świadczy to o obecności choroby, ale zakończonym już aktywnym zakażeniu.
Reklama
Borelioza IgM dodatnie i co dalej?
Może zdarzyć się, że wynik przeciwciał IgM boreliozy wychodzi fałszywie dodatni. Białka obecne na powierzchni krętków Borrelia niekiedy obecne są także na powierzchni innych patogenów, dlatego u pacjenta chorującego na inną chorobę, wynik może być pozytywny mimo nieobecności boreliozy.
To właśnie dlatego po wstępnym teście przesiewowym z reguły wykonywany jest tzw. test potwierdzający. Co robić dalej, gdy dodatnie IgM się potwierdzi?
Borelioza wykryta na wczesnym etapie na szczęście może być skutecznie leczona. Z reguły stosuje się antybiotykoterapię trwającą kilka tygodni.
Substancjami podawanymi najczęściej są:
- doksycyklina,
- amoksycylina,
- cefuroksym,
- ceftrakson,
- cefotaksym.
Wszystkie dostępne są wyłącznie na receptę, zatem zawsze lekarz decyduje, co w danym przypadku najlepiej przyjść. Leki podawane są doustnie lub w formie zastrzyków, w zależności od stanu pacjenta, stopnia zaawansowania choroby i innych czynników.
Reklama
Cena badania boreliozy IgM. Gdzie wykonać badanie?
Koszty wszelkich badań laboratoryjnych różnią w się w zależności od miasta oraz placówki, w której są wykonywane. Cena badania przeciwciał IgM boreliozy zależy również od rodzaju testu.
Test ELISA kosztuje około 100-150 zł, ale za Western Blot często zapłacić trzeba już ponad 200.
Ponieważ badania na boreliozę zwykle określają zarówno poziom IgM, jak i IgG, w cenie tej poznać można obydwa parametry w danym momencie. Trzeba liczyć się jednak z tym, że w przypadku wyników wątpliwych badania będzie trzeba powtórzyć, a wówczas koszt rośnie dwukrotnie.
Na szczęście opisywaną diagnostykę można przeprowadzić bezpłatnie, korzystając z refundacji NFZ-u. Wówczas konieczne jest jednak skierowanie od specjalisty – lekarza chorób zakaźnych. Lekarz POZ nie ma uprawnień do bezpośredniego kierowania na testy na boreliozę, może jednak dać skierowanie do specjalisty, który z kolei wypisze skierowanie na odpowiednie badania krwi.
Do lekarza rodzinnego należy zawsze zgłaszać się z wszelkimi wątpliwościami i po zaobserwowaniu jakichkolwiek niepokojących objawów. Nieleczona borelioza powoduje wiele poważnych powikłań – głównie neurologicznych i kardiologicznych.
