Kości kończyny górnej
Kości kończyny górnej dzielą się na nieruchomą obręcz barkową oraz ruchomą część wolną. W ich obrębie wyróżnić można:
● Obręcz:
o Obojczyk
o Łopatka
● Część wolna:
o Kość ramienna, stanowiąca tzw. odcinek bliższy, bezpośrednio połączony z obręczą
o Kości przedramienia, czyli odcinek środkowy:
▪ Promieniowa
▪ Łokciowa
o Kości nadgarstka (odcinek dalszy):
▪ Łódeczkowata
▪ Księżycowata
▪ Trójgraniasta
▪ Grochowata
▪ Czworoboczna większa
▪ Czworoboczna mniejsza
▪ Główkowata
▪ Haczykowata
o Kości śródręcza (pięć, każda powiązana ze strukturami jednego palca)
o Kości palców, z których każda złożona jest z 3 paliczków, za wyjątkiem kciuka, który ma 2 paliczki.
Kości kończyny górnej połączone są stawami (barkowym, łokciowym i promieniowo-nadgarstkowym). Stanowią też zaczep dla licznych mięśni.
Kości nadgarstka
Kości nadgarstka ulokowane są górnej części dłoni. Stanowią zróżnicowany aparat umożliwiający;
- chwytanie oraz wykonywanie precyzyjnych czynności manualnych,
- przenoszenie obciążeń z dłoni na całą kończynę górną.
Ze wszystkich 8 kości nadgarstka, najczęściej w literaturze medycznej opisywana jest największa z nich - k. łódeczkowata. Ma to związek z wyjątkową jej podatnością na złamania i pęknięcia, do których dochodzi w czasie upadku z podparciem na wyprostowaną dłoń. Jest to typowy uraz dla dzieci i młodzieży, a także osób dorosłych uprawiających sporty kontaktowe i szybkościowe. Kość ta znajduje się po wewnętrznej, promieniowej części ręki, ulokowana jest od strony kciuka. Łączy bliższy i dalszy szereg szkieletu nadgarstka, stanowiąc o jego stabilności.
Kość promieniowa ręki
Kość promieniowa ręki stanowi jedną z dwóch osi przedramienia. Położona jest po wewnętrznej stronie kończyny.
Należy do kości długich i jako taka ma w swojej budowie wyraźnie zaznaczone:
- koniec bliższy, w obrębie którego wyróżnia się głowę, szyjkę i guzowatość promieniową. Jest węższy, niż kraniec przeciwległy. Łączy się ze stawem łokciowym;
- koniec dalszy, szerszy, przez staw promieniowo-nadgarstkowy łączący się z dłonią, z uwypuklonym wyrostkiem rylcowatym;
- trzon, będący najdłuższym elementem;
Kość promieniowa ręki zwieńczona jest z obu stron tzw. powierzchniami stawowymi. Za ich pośrednictwem styka się z kością ramienną (u góry) oraz kością łódeczkowatą i księżycowatą (na dole).
Kość łokciowa
Kość promieniowa na obu końcach łączy się z niemal równoległą do niej kością łokciową. Ma ona podobną budowę, także składa się z dwóch krańców i trzonów.
Na końcu bliższym, w tym przypadku zdecydowanie szerszym, potocznie zwanym łokciem, wyraźnie wyróżnić można 2 wyrostki:
- łokciowy,
- dziobiasty.
Koniec dalszy składa się z głowy i wyrostka rylcowatego. Pokryta powierzchniami stawowymi głowa łączy się (poprzez krążek stawowy) z kośćmi nadgarstka, a także sąsiednią kością promieniową.
Ze względu na budowę układu mięśniowego oraz rozkład tkanki tłuszczowej, k. łokciowa jest jedną z najlepiej wyczuwalnych w obrębie całego ciała ludzkiego – w okolicach łokcia przykryta jest niemal wyłącznie skórą.
Kość ramienna
W odróżnieniu od przedramienia, górny odcinek kończyny dolnej ma tylko jedną oś. To gruba, silna i długa kość ramienna. Także w jej budowie wyróżnia się dwa krańce oraz trzon. Bliższy koniec składa się m.in. z dwóch guzków.
Większy stanowi zaczep dla mięśni:
- nadgrzebieniowego,
- podgrzebieniowego,
- obłego mniejszego.
Do guzka mniejszego zaś podczepiony jest mięsień podłopatkowy. Z trzonem górny kraniec łączy się poprzez płytki rowek nazywany szyjką anatomiczną.
Poniżej znajduje się tzw. szyjka chirurgiczna, czyli zwężenie podatne na złamania. W trzonie kości wyróżnić można guzowatość naramienną, do której przyczepia się mięsień o takiej samej nazwie.
W dolnej części wyraźnie zaznaczają się natomiast takie struktury, jak:
- kłykieć kości ramiennej,
- nadkłykiećboczny i przyśrodkowy,
- bruzda nerwu łokciowego,
- główka,
- bloczek.
Złamanie nadgarstka i inne urazy
Kości kończyny górnej są bardzo podatne na złamania, co ma związek z ich budową (długość, cienkość, kruchość), ale też umiejscowieniem i mechaniką zachowań obronnych w czasie upadku/wypadku. Do urazów najczęściej dochodzi na skutek intuicyjnego wyciągnięcia ręki w celu podparcia się.
W zależności od siły upadku, a także ułożenia dłoni (zgięta do wewnątrz, na zewnątrz, wyprostowana), możliwe są między innymi:
- złamanie nadgarstka, w szczególności zaś kości łódeczkowatej;
- złamanie nasady dalszej kości promieniowej, w tym złamanie typu Collesa (upadek na dłoniową, spodnią część ręki) oraz typu Smitha (upadek wierzchnią częścią dłoni, z odgięciemdo wewnątrz);
- złamanie guzka większego kości ramiennej, na skutek szarpnięcia napiętych mięśni w czasie upadku na wyprostowaną rękę, ewentualnie na skutek silnego bezpośredniego uderzenia.
Niezależnie od umiejscowienia urazu, podstawowym jego objawem jest bardzo silny ból, w pierwszych dniach – na granicy fizycznej i psychicznej wytrzymałości. Do tego należy dodać silny obrzęk oraz ewentualne symptomy ogólnoustrojowe, takie jak gorączka czy dreszcze.
Złamanie ręki z przemieszczeniem
Częstym przypadkiem jest złamanie ręki z przemieszczeniem. To sytuacja, w której doszło do odłamania fragmentów kości, tudzież ustawienie dwóch brzegów pękniętej kości w nieprawidłowej płaszczyźnie względem siebie. Do przemieszczenia może dojść zarówno bezpośrednio w wyniku urazu, jak też na skutek nieprawidłowości w postępowaniu terapeutycznym.
Jest to typowe powikłanie związane z niewłaściwym unieruchomieniem kończyny lub jej nieskutecznym nastawieniem. Należy pamiętać, że złamanie ręki z przemieszczeniem może mieć zróżnicowany obraz kliniczny – możliwa jest rotacja kości, ich przesunięcie w bok, ale też zbytnie oddalenie lub ściśnięcie.
Jeśli uszkodzony fragment szkieletu nie zostanie niezwłocznie ustawiony we właściwej pozycji, skutkować to będzie licznymi problemami w procesie dochodzenia do zdrowia. Przede wszystkim utrudnione czy wręcz uniemożliwione będzie zrastanie się kości. Z dużą dozą prawdopodobieństwa utrwalona może zostać deformacja kończyny.
Do tego należy dodać ryzyko wystąpienia ucisku na struktury nerwowe, a nawet krwotoków w sytuacji uszkodzenia naczyń.
Czytaj też:
