Afta to zmiana zapalna błony śluzowej jamy ustnej w postaci nadżerki lub owrzodzenia. Aftowe zapalenie jamy ustnej najczęściej występuje na języku, podniebieniu miękkim i twardym, tylnej ścianie gardła, wargach oraz po wewnętrznej stronie policzków. Afty w centralnej części są pokryte białawo-szarym nalotem, natomiast na obwodzie widoczny jest rumień.
Nadżerki lub owrzodzenia w przebiegu aftowego zapalenia jamy ustnej mogą występować pojedynczo, ale zazwyczaj są rozsiane po całej jamie ustnej. Najczęściej przybierają owalny kształt i mają średnicę 0,5-1 milimetra.
Afty powstają z reguły na skutek drobnego urazu u osób z zaburzeniami układu immunologicznego. Etiopatogeneza aft nie jest do końca jasna, ale uważa się, że miejscowe urazy mechaniczne powodują aktywację komórek układu immunologicznego, która bezpośrednio prowadzi do tworzenia się nadżerek lub owrzodzeń.
Afty – leczenie
Leczenie aft najczęściej zależy od ich rodzaju. Wyróżnia się trzy podstawowe typy aft:
- małe, nazywane także aftami Mikulicza – najczęściej występujące, stanowiące około 80 proc. przypadków. Przybierają postać płytkich, ograniczonych, owalnych nadżerek o barwie kremowobiałej i średnicy do 1 centymetra. Mogą występować pojedynczo lub mnogo. U większości pacjentów goją się w ciągu 7-14 dni, nie pozostawiając po sobie blizn;
- duże, nazywane aftami Suttona – występują u 10 proc. chorych. Afty Suttona są większe od Mikulicza, zazwyczaj mają średnicę powyżej 1 centymetra i są zdecydowanie bardziej bolesne. Utrzymują się znacznie dłużej niż małe – nawet kilkanaście tygodni i często pozostawiają blizny. Chorzy z aftami Suttona nie mogą jeść i mówić;
- opryszczkopodobne – są to drobne nadżerki o średnicy 1-2 milimetrów, które zazwyczaj występują w dużych ilościach, często łącząc się ze sobą w duże, nieregularne wykwity. Podobnie jak afty duże, dotyczą 10 proc. chorych. Afty opryszczkopodobne goją się średnio 2-3 tygodnie, nie pozostawiają blizn, ale często nawracają.
Nadżerki lub owrzodzenia w jamie ustnej mogą być także aftami objawowymi, czyli powstałymi na skutek zażywania niektórych leków lub uwarunkowanymi chorobami ogólnoustrojowymi, takimi jak niedobory witamin, anemia czy choroba Leśniowskiego Crohna. W przypadku aft objawowych niezbędne jest leczenie choroby pierwotnej, ewentualnie zmiana leku, którego skutkiem ubocznym są nadżerki w jamie ustnej, o ile jest to możliwe. Pozostałe rodzaje aft wymagają leczenia farmakologicznego.
Lek na afty
Jaki skuteczny lek na afty małe, duże lub opryszczkopodobne zastosować? Wskazane są preparaty miejscowe – w formie maści, kremu, żelu lub sprayu, które będą działały przeciwzapalnie, zniwelują dolegliwości bólowe, zmniejszą ryzyko rozwoju infekcji, a także zabezpieczą ranę, umożliwiając swobodne mówienie, jedzenie oraz szczotkowanie zębów.
Niezbędnym elementem leczenia aft jest także usunięcie czynnika, który doprowadził do powstania urazu w jamie ustnej. Natomiast w przypadku nawracającego aftowego zapalenia jamy ustnej zalecane jest leczenie immunomodulujące.
Krem lub maść na afty
Zaletą preparatów w formie maści lub kremu jest konsystencja, która sprawia, że tworzą one barierę mechaniczną, chroniącą afty przed infekcją oraz podrażnieniami. Zwykle w składzie maści na afty znajdziemy poliwinylopirolidon (PVP) lub kwas hialuronowy. Wymienione składniki dobrze przylegają do błony śluzowej jamy ustnej i utrzymują się na tyle długo, by zapewnić barierę przed czynnikami drażniącymi i drobnoustrojami.
Żel na afty
Zaletą preparatów na afty w formie żelu jest zawartość składników, które przyspieszają gojenie się ran. Wiele preparatów dostępnych na rynku ma w składzie aloes czy inne naturalne składniki pobudzające proces gojenia.
Jednakże minusem produktów w żelu, maści lub kremie jest niemożność aplikowania ich w niektórych obszarach jamy ustnej, takich jak podniebienie miękkie, tylna ściana gardła czy łuki podniebienne. Co więcej, używając preparatów w kremie lub maści, musimy mieć dostęp do bieżącej wody i mydła, gdyż muszą być aplikowane czystymi palcami.
Spray na afty
Zdecydowanie najwygodniejszy będzie preparat w formie sprayu, którego aplikator umożliwia precyzyjną aplikację, nawet w trudno dostępnych miejscach, takich jak tylna ściana gardła. Wiele preparatów w sprayu posiada bogaty skład, dzięki któremu ich zaletą jest nie tylko łatwość aplikacji, ale także szerokie spektrum działania. Do takich produktów należy leki, który dzięki zawartości benzydaminy, działają przeciwzapalnie, przeciwbólowo, znieczulająco i odkażająco. Ponadto warto by zawierały także glicerol, który nawilża i zabezpiecza śluzówkę jamy ustnej.
Czytaj też:
