Sporo kobiet stara się pogodzić pracę zawodowa z ciążą. Sytuacja jest prosta, jeśli zdrowie i samopoczucie młodej mamy nie budzą zastrzeżeń, a także w żaden sposób nie zagraża kobiecie ani dziecku. Problemy pojawiają się, gdy ciąża jest zagrożona i wymaga nie tylko stałej kontroli lekarskiej, ale także odpoczynku i spokoju. Przepisy prawa stworzyły możliwość korzystania ze zwolnień lekarskich w trakcie ciąży, bez uszczerbku finansowego dla młodej mamy.
Reklama
Zwolnienie lekarskie w ciąży
Prawo do zasiłku chorobowego przysługuje kobiecie w ciąży tylko w przypadku posiadania ubezpieczenia zdrowotnego w ramach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Prawo przewiduje dwa rodzaje takiego ubezpieczenia – obowiązkowe i dobrowolne.
Problematykę świadczeń pieniężnych z tytułu ubezpieczenia, czyli kwestie wypłat zasiłków chorobowych reguluje Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.1999 nr 60 poz. 636).
Wiele kobiet zastanawia się, ile trzeba przepracować, żeby iść na L4? Zgodnie z art. 4 ust.1 ww. ustawy ubezpieczony (a zatem także kobiety w ciąży) nabywa prawo do zasiłku chorobowego po:
- upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, jeżelipodlega obowiązkowo takiemu ubezpieczeniu,
- po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, jeżeli jest to ubezpieczenie dobrowolne. Taka sytuacja dotyczy kobiet, prowadzących na przykład działalność gospodarczą.
Pierwszy warunek oznacza, iż kobieta może skorzystać ze zwolnienia chorobowego w ciąży po przepracowaniu co najmniej 30 dni, przy jednoczesnym odprowadzaniu składek z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego (obowiązkowego).
Ubezpieczenie dobrowolne posiadają osoby, które nie podlegają ubezpieczeniu obowiązkowemu, zawarły umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia i indywidualnie opłacają bieżące składki do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Art. 68 ust.1 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych wyraźnie wskazuje, iż może to nastąpić na podstawie pisemnego wniosku, złożonego przez osobę zainteresowaną ubezpieczeniem w Funduszu.
Ciężarna kobieta może korzystać z pełnowymiarowego zwolnienia lekarskiego przy ubezpieczeniu dobrowolnym dopiero po 90 dniach opłacania składek zdrowotnych.
Reklama
Jak ZUS wypłaca L4 w ciąży?
Ciężarne pracownice podlegają w tym zakresie takim samym zasadom, jak inne zatrudnione osoby. Przez pierwsze 33 dni zwolnienia świadczenie chorobowe wypłaca pracodawca, a od 34 dnia ZUS. Taki podział wynika z zapisów Kodeksu Pracy. Art. 92§1 pkt.1 wyraźnie określa, iż pierwsze 33 dni choroby są podstawą do wypłaty wynagrodzenia, a czas niezdolności do pracy powyżej 33 dni daje prawo do otrzymywania zasiłku chorobowego (art. 92§4 Kodeksu Pracy).
Co do zasady zasiłek chorobowy jest wypłacany w sytuacjach niezdolności do pracy w trakcie choroby lub innych przyczyn uniemożliwiających wykonywanie pracy (na przykład przebywanie w szpitalu czy w zakładzie lecznictwa odwykowego). W tych przypadkach zasiłek nie może być wypłacany dłużej niż przez 182 dni (art. 8 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa).
Ciąża jest traktowana przez ustawodawcę w sposób szczególny. Oznacza to, iż niezdolność do pracy spowodowana tym stanem uprawnia do skorzystania z chorobowego nawet przez 270 dni. Warunkiem koniecznym jest potwierdzenie takiej potrzeby przez lekarza, który wystawia zwolnienia lekarskie.
Od dnia 1 grudnia 2018 r. zaświadczenia o niezdolności do pracy wystawiane są tylko w formie elektronicznej – e-ZLA. To dość duże ułatwienie dla każdej przyszłej mamy. Nie ma potrzeby osobistego dostarczania zwolnień lekarskich do pracodawcy. Taką informację uzyskuje już dzień po dostarczeniu e-ZLA do ZUS. Każdy pacjent, a zatem i kobiety w ciąży, może uruchomić swój profil na PUE ZUS. Ta szczególna platforma elektroniczna stwarza możliwości kontrolowania wszystkich zaświadczeń lekarskich, wystawianych dla ciężarnej pacjentki. Sposób założenia takiego profilu jest szczegółowo opisany na www.zus.pl
Lekarze często podkreślają, iż sam fakt istnienia ciąży nie może być jedyną przesłanką do zwolnienia kobiety z obowiązku pracy. Kodeks Pracy w dziale VII określa uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem. Art. 177, 178 i 179 szczegółowo wymieniają przywileje pracownicy w ciąży. Praca i wysiłek z nią związany nie zawsze są wskazane dla przyszłej mamy.
Uzyskanie zwolnienia lekarskiego musi być podyktowane przesłankami medycznymi. Pojawienie się chorób, które zagrażają ciąży i zdrowiu kobiety jak najbardziej uzasadniają konieczność odpoczynku i ochrony.
Reklama
Chorobowe w ciąży
Wynagrodzenie na zwolnieniu lekarskim w ciąży to jedno z najpopularniejszych zagadnień z tematyki świadczeń zdrowotnych ciężarnych kobiet. Środki finansowe to bardzo ważny element życia każdej rodziny. Troska o codzienność dotyczy wszystkich, niezależnie od sytuacji domowej. W tym zakresie ustawodawca potraktował kobiety oczekujące potomstwa w sposób szczególny.
Tradycyjny miesięczny zasiłek chorobowy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku (art.11 ust.1 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa). Wyjątkiem jest okres ciąży, w którym miesięczny zasiłek wynosi 100% (art.11 ust.2 pkt.1 ww. ustawy). Na zwolnieniu lekarskim ciężarnej kobiety musi być wpisany kod literowy „B”, który oznacza niezdolność do pracy w trakcie ciąży. Ten symbol jest już podstawą do naliczania zasiłku w pełnym 100% wymiarze.
Podstawą wymiaru składki jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie, wypłacane za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym pojawiła się niezdolność do wykonywania pracy z uwagi na ciążę (art.36 ust.1 ww. ustawy). Do ustalenia podstawy wymiaru tego zasiłku w ciąży przyjmowany jest przychód, stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe lub odpowiednio wypadkowe, po odliczeniu przez pracodawcę potrącanych składek na ubezpieczenie zdrowotne.
Ustawodawca przewidział także możliwość stosowania innych elementów wynagrodzenia do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego. Zgodnie z art.42 ust.1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa takimi składowymi są również premie, nagrody lub inne elementy wynagrodzenia.
Reklama
Wskazania do zwolnienia lekarskiego w ciąży
Każda ciężarna kobieta ma prawo do zwolnienia lekarskiego w ciąży ZUS pod warunkiem posiadania ubezpieczenia chorobowego. Przede wszystkim taką możliwość posiadają kobiety zatrudnione na umowę o pracę. Kodeks Pracy szczegółowo reguluje te kwestie, gdyż tylko takie umowy obejmują dodatkowe świadczenia, jakimi są składki emerytalne czy ubezpieczenie zdrowotne. W przypadku innych form zatrudnienia konieczne jest indywidualne opłacanie takich składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Tylko lekarz może stwierdzić niezdolność ciężarnej kobiety do pracy. Czynnikami, które brane są pod uwagę to przede wszystkim stan zdrowia pacjentki i ocena ciąży, a także warunki pracy, którą przyszła mama wykonuje. Sam fakt bycia w ciąży nie jest dostatecznym wskazaniem na zwolnienie z obowiązku pracy.
Ten rodzaj zwolnień L4 ma za zadanie ochraniać aktualny stan kobiety i jej ciąży, a także zapobiegać komplikacjom w przyszłości, w ciąży mocno już zaawansowanej. Sąd Najwyższy w 2017 r. wydał wyrok, w którym zdecydowanie podkreślił, iż celem zwolnień lekarskich dla ciężarnych kobiet nie jest „wyzdrowienie” (jak w przypadku choroby), ale profilaktyka w związku z zagrożeniem ciąży (sygn. II UK 2015/17).
Tym samym podkreślono, iż tylko wskazania medyczne mogą określić, od którego tygodnia ciąży można dostać zwolnienie lekarskie.
Zwolnienia dla kobiet ciężarnych wydają głównie ginekolodzy, prowadzący konkretną ciążę. Ale może to zrobić także inny specjalista (na przykład reumatolog czy alergolog), jeśli występują dodatkowe schorzenia.
Zakład Ubezpieczeń Zdrowotnych lub pracodawca mają prawo do kontroli wszelkich zwolnień lekarskich (art.68 ust.1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa).
Sprawdzanie prawidłowego wykorzystywania L4 ciężarnych kobiet polega na:
- kontroli czy kobieta nie wykonuje innej pracy zarobkowej,
- kontroli czy zwolnienie jest wykorzystywane w sposób zgodny z jego celem.
