Zmiany w programie Profilaktyka 40 PLUS. Co nowego w 2024 roku? Sprawdź❗
Zmiany w programie Profilaktyka 40 PLUS. Co nowego w 2024 roku? Sprawdź❗
Zmiany w programie Profilaktyka 40 PLUS. Co nowego w 2024 roku? Sprawdź❗

Otoskleroza - objawy, leczenie, operacja

Otoskleroza jest nierzadką chorobą powodującą upośledzenie słuchu. Na jej rozwój szczególnie są narażone młode kobiety. Wśród mężczyzn występuje znacznie rzadziej. Choć jest chorobą postępującą, znane są skuteczne metody leczenia. Otoskleroza jest chorobą, w której patologia dotyczy jednej z kosteczek słuchowych – strzemiączka. Jak leczyć otosklerozę?
Osoba trzymająca się za ucho
Źródło: 123RF
Spis treści

Otoskleroza jest chorobą, w której patologia dotyczy jednej z kosteczek słuchowych – strzemiączka. Strzemiączko (podobnie jak młoteczek i kowadełko) zaliczane jest do elementów ucha środkowego. W prawidłowo funkcjonującym narządzie słuchu fale dźwiękowe docierają do małżowiny usznej, a następnie przez przewód słuchowy zewnętrzny do błony bębenkowej (jest granicą między uchem środkowym i zewnętrznym).

Drgania, w jakie została wprawiona błona bębenkowa, są przenoszone przez łańcuch ruchomych kosteczek słuchowych do ucha wewnętrznego, w którym fala mechaniczna (dźwiękowa) zostaje zamieniona na impuls elektryczny. Impuls drogą nerwową dociera do mózgu, a dokładnie do tej części kory mózgowej, która odpowiada za percepcję dźwięku.

Reklama

Przyczyny otosklerozy

Przyczyną patologii w otosklerozie jest unieruchomienie strzemiączka, co prowadzi do przewodzeniowego upośledzenia słuchu. W warunkach fizjologicznych strzemiączko przekazuje swoją energię przez tzw. okienko przedsionka płynowi wypełniającemu ucho wewnętrzne. Dopiero zmiany ciśnienia tego płynu przekazywane do ślimaka prowadzą do powstania impulsu nerwowego.

W przypadku otosklerozy dochodzi do przyrośnięcia i unieruchomienia strzemiączka w okienku przedsionka, co w znaczący sposób zaburza transmisję fali dźwiękowej. Uważa się, że główną przyczyną mogą być zaburzenia metaboliczne i hormonalne związane z metabolizmem tkanki kostnej, szczególnie przy współistnieniu pewnych czynników ryzyka.

Przyczyną unieruchomienia strzemiączka są patologiczne ogniska kostnienia (tworzenia nowej kości) w miejscu, gdzie prawidłowo występuje tkanka chrzęstna i tkanka łączna. Ognisk kostnienia może być kilka, a co więcej - mogą znajdować się na różnym etapie zaawansowania.

W badaniach histologicznych kości skroniowych (podczas sekcji zwłok) ogniska otosklerotyczne stwierdzono w blisko 10% przypadków. Niemniej jednak objawy choroby stwierdzane są jedynie u mniej niż 1% ludzi. Dzieje się tak ponieważ nie każde wykryte ognisko kostnienia znajduje się w miejscu kontaktu strzemiączka i błędnika.

Opisane powyżej procesy leżą u podłoża otosklerozy strzemiączkowej, powodując przewodzeniowe uszkodzenie słuchu. Nierzadko w przebiegu choroby dochodzi do uszkodzenia samego ślimaka (ucho wewnętrzne), czego następstwem jest odbiorcze uszkodzenie słuchu (otoskleroza ślimakowa).

Reklama

Otoskleroza - objawy

Główne objawy zgłaszane przez pacjentów, u których zdiagnozowano otosklerozę to:

  • postępujące, bezbólowe uszkodzenie słuchu jedno- lub obustronne,
  • szum w uszach – świadczący zwykle o zajęciu procesem chorobowym ucha wewnętrznego,
  • lepsze słyszenie w hałasie – tzw. zjawisko paracusis - hałas u ludzi zdrowych powoduje podnoszenie głosu w czasie rozmowy, chorzy z otosklerozą nie słyszą hałasu, a jedynie podniesiony głos rozmówcy,
  • cicha mowa – mowa chorego jest dobrze słyszana dzięki niezaburzonemu w otosklerozie przewodnictwu kostnemu dźwięków; choroba upośledza przewodzenie drogą powietrzną.

Reklama

Otoskleroza - wizyta u lekarza

Dokładny wywiad lekarski uwzględniający objawy zgłaszane przez pacjenta oraz czynniki ryzyka wymienione wcześniej mogą nasuwać podejrzenie otosklerozy już w czasie wizyty u lekarza pierwszego kontaktu. Do postawienia pewnej diagnozy konieczna jest jednak wizyta u otolaryngologa i odpowiednie badania diagnostyczne.

1. Przewodzeniowe uszkodzenie słuchu wykryć można prostymi badaniami stroikowymi. Stosowana jest tutaj próba Rinnego. Fizjologicznie lepiej słyszymy drogą przewodnictwa kostnego (stroik w pobliżu otworu przewodu słuchowego zewnętrznego). W otosklerozie ton emitowany przez wzbudzony stroik jest dłużej słyszany drogą kostną (stroik przykłada się do kości czaszki).

2. Do oceny ruchomości kosteczek słuchowym służy z kolei próba Gellego, w której za pomocą balonu zagęszcza się i rozrzedza powietrze w przewodzie słuchowym, co powoduje zmianę głośności słyszanego tonu. Przy zaburzonej ruchomości tych kosteczek ton słyszany jest jako ciągły.

3. Jednak precyzyjna ocena stopnia zaawansowania otosklerozy możliwa jest dopiero po wykonaniu badań audiometrycznych, w których na początku typowo stwierdza się niedosłuch przewodzeniowy sięgający 60 dB i powiększenie tzw. rezerwy ślimakowej – czyli różnicy między krzywą obrazującą przewodnictwo kostne i powietrzne na audiogramie. W badaniach stwierdza się też osłabienie, a z czasem zniesienie odruchu z mięśnia strzemiączkowego.

Reklama

Czynniki ryzyka otosklerozy

Rozpoznanie otosklerozy u osoby zgłaszającej postępujące, bezbólowe upośledzenie słuchu, jest szczególnie prawdopodobne przy obecności następujących czynników ryzyka:

  • Płeć – otoskleroza dotyczy przede wszystkim kobiet. U mężczyzn zdarza się kilkukrotnie rzadziej.
  • Wiek – choroba zwykle rozwija się między 20. a 40. rokiem życia. Wyjątkowo rzadko u dzieci.
  • Rasa – otoskleroza częściej występuje wśród ludności krajów Bliskiego Wschodu, Europy Zachodniej i w Indiach. W Chinach lub Japonii choroba jest rzadkością.
  • Stwierdzenie otosklerozy w rodzinie – udało się zidentyfikować geny, którym przypisuje się udział w powstawaniu choroby.
  • Ciąża - podczas ciąży i karmienia lub po przebytej ciąży najczęściej dochodzi do ujawnienia się objawów lub zaostrzenia tych występujących wcześniej. Prawdopodobnie znaczenie mają zmiany hormonalne do jakich dochodzi w ciele kobiety w tym okresie.
  • Infekcje – podejrzewa się wpływ zakażeń wirusowych na rozwój otosklerozy, gdyż udało się zindentyfikować niektóre wirusy płynu ucha środkowego i z ognisk kostnienia (np. wirus odry).

Reklama

Otoskleroza - leczenie

Podstawowym sposobem leczenia otosklerozy jest leczenie operacyjne – tzw. stapedektomia. Celem zabiegu jest uruchomienie łańcucha kosteczek słuchowych, a przez to poprawa słuchu. Podczas operacji usuwa się skostniałe fragmenty, następnie stosuje się protezę strzemiączka (ma postać odpowiednio wymodelowanego druta połączonego z kowadełkiem) i uszczelnia ucho wewnętrzne (pokrywa się okienko owalne najczęściej tkanką łączną).

Skuteczność operacji ocenia się na ponad 90%. Zabieg nie przynosi spodziewanego efektu w zaawansowanym stadium choroby, kiedy doszło do zajęcia ślimaka i niedosłuchu odbiorczego. W takich przypadkach jedynym postępowaniem jest farmakoterapia.

Do możliwych powikłań leczenia chirurgicznego zaliczamy:

  • zaburzenia smaku,
  • przemijające zawroty głowy (w uchu wewnętrznym znajduje się narząd równowagi),
  • szumy,
  • porażenie nerwu twarzowego.

W 1% przypadków dochodzi do pogorszenia słuchu na skutek uszkodzenia ucha wewnętrznego.

Reklama

Otoskleroza - najczęściej zadawane pytania

Czy hałas (głośne słuchanie muzyki) może być przyczyną otosklerozy?

Hałas nie jest przyczyną, ani czynnikiem ryzyka otosklerozy, która jest chorobą powstającą najczęściej na skutek nie w pełni poznanych zaburzeń metabolicznych i hormonalnych. Nie bez znaczenia są uwarunkowania genetyczne. Hałas i długotrwałe słuchanie głośnej muzyki prowadzi do istotnego upośledzenia słuchu, ale nie w wyniku otosklerozy.

Czy uszkodzenie słuchu jest odwracalne?

Leczenie operacyjne jest skuteczne i przywraca słuch, jeśli ślimak nie został objęty procesem chorobowym. Ognisko kostnienia zaburza krążenie krwi oraz staje się źródłem toksycznych substancji dla ucha wewnętrznego, co prowadzi do otosklerozy ślimakowej i uszkodzenia mieszanego (przewodzeniowego i odbiorczego) słuchu.

Czy każdy pacjent z otosklerozą może być leczony operacyjnie?

Nie. Leczenie operacyjne jest przeciwwskazane u pacjentów w złym stanie ogólnym, z trwającym procesem zapalnym w uchu środkowych, u pacjentek w ciąży.

Czy otoskleroza nawraca?

Znane są przypadki nawrotu choroby i konieczność ponownej operacji. Jednak zabieg taki przywraca słuch u ok. 70% pacjentów ponownie operowanych. Częstszą od nawrotu choroby przyczyną ponownej operacji jest przemieszczenie protezy lub nieprawidłowe uszczelnienie ucha wewnętrznego.

Czy choroba może pojawić się u dzieci i ludzi starszych?

Tak. Najczęściej występuje u kobiet w wieku 20-40 lat. Niemniej jednak znane są przypadki otosklerozy u dzieci, a także u osób powyżej 50. roku życia.

Czy otoskleroza może powodować całkowitą głuchotę?

Tak. Nie leczona otoskleroza w okresie niedosłuchu przewodzeniowego może prowadzić do głuchoty.

Czy są skutki uboczne leczenia operacyjnego?

Możemy do nich zaliczyć przejściowe pogorszenie słuchu, szczególnie w zakresie wysokich częstotliwości oraz przemijające zaburzenia równowagi.

Pacjenci zwykle nie zdają sobie sprawy z upośledzenia słuchu, do momentu gdy osiągnie ono wartość 30-40 dB. Uszkodzenie słuchu może być jedno- lub obustronne. Również stopień uszkodzenia słuchu może się różnić w uchu prawym i lewym. Obecność czynników ryzyka oraz objawów otosklerozy powinna skłonić do poszukiwania pomocy lekarskiej. Jedynie wczesna diagnoza i podjęta terapia dają szansę pełnego wyleczenia.

Pogłębiające się uszkodzenie słuchu utrudnia normalne funkcjonowanie człowieka. Nie stosuje się urządzeń poprawiających słuch, leków (jak np. w głuchocie starczej) ze względu na możliwość leczenia operacyjnego, które w większości przypadku przynosi trwały efekt. Niekiedy dochodzi do nawrotu choroby i ponownego pogorszenia słuchu. W tym przypadku leczeniem z wyboru jest ponowna operacja.

Czytaj również

Bibliografia

  • Boenninghaus H.G,,Otorynolaryngologia, ,Springer PWN,,Warszawa 1997
  • Latkowski J.B., Otorynolaryngologia dla studentów medycyny i stomatologii,Wdawnictwo Lekarskie PZWL, ,Warszawa 2004
  • Zakrzewski A. ,Otolaryngologia kliniczna, ,Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1982 Warszawa
  • Janczewski G.,Otolaryngologia praktyczna,,Via Medica,Gdańsk2007
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Więcej z kategorii Choroby laryngologicze
Torbiel w zatoce szczękowej - objawy, przyczyny i domowe sposoby. Czy może się wchłonąć?
Wizualizacja zatok szczękowych
Gronkowiec w nosie – objawy, leczenie i naturalne sposoby
Bakterie wydobywające się z nosa
Domowe sposoby na ból gardła, migdałków i anginę. Sprawdź, jak się pozbyć uporczywych dolegliwości
Pacjent cierpiący na intensywny ból gardła
Podobne artykuły
Niedosłuch - leczenie niedosłuchu u dorosłych i dzieci
Lekarz pobiera wymaz z gardła
Gronkowiec w gardle - czym jest i jak się objawia? Domowe sposoby
Wizyta dziecka u laryngologia
Ból ucha u dziecka - jak pomóc? Leczenie i domowe sposoby
Kobieta ma zatkane ucho
Jakie są przyczyny zatkanych uszu oraz jak może je odetkać?
Pacjent z problemem zapalenia migdałków
Zapalenie migdałków - objawy. Ile trwa i na czym polega leczenie?

Reklama


Jak świętować pierwszy dzień wiosny?
Sprawdź!