Zawał serca jest patologią związaną z ograniczeniem przepływu przez naczynia zaopatrujące serce w krew, tzw. naczynia wieńcowe. Jest jedną z form choroby niedokrwiennej serca, a polega na martwicy mięśnia sercowego w obszarze zaopatrywanym przez uszkodzone naczynie. Przyczyną choroby niedokrwiennej serca w 98% jest proces miażdżycowy toczący się w naczyniach wieńcowych. Ognisko miażdżycy w ścianie tętnicy wieńcowej nazywane jest blaszką miażdżycową. Powoduje ona zwężenie światła tego naczynia i ograniczenie przepływu krwi.
Reklama
Zawał serca - przyczyny
Innymi przyczynami zawału mogą być:
- nagły skurcz naczynia np. po kokainie,
- zator tętnicy wieńcowej,
- wady naczyń,
- zapalenia naczyń,
- zwężenie lub niedomykalność zastawki aortalnej,
- choroby aorty.
Jeżeli proces miażdżycowy obejmuje jedynie część ściany naczynia mamy do czynienia ze stabilną chorobą wieńcową (dławica piersiowa). Charakteryzuje się ona występowaniem bólu w klatce piersiowej z powodu niedokrwienia serca wywołanego zwykle wysiłkiem fizycznym i nie wiąże się z martwicą. Jest wyrazem niedostatecznej podaży tlenu w stosunku do zapotrzebowania mięśnia sercowego na tlen.
Zobacz wideo: Jak wygląda wizyta u kardiologa
Reklama
Co to jest zawał serca?
Do zawału serca dochodzi najczęściej w przebiegu nagłego ograniczenia drożności tętnicy wieńcowej przez zakrzep powstający na uszkodzonej blaszce miażdżycowej. Mechanizmem, który bezpośrednio prowadzi do zawału, jest pęknięcie lub krwotok do blaszki miażdżycowej albo narastanie zakrzepu na jej powierzchni.
- Czytaj też: Rozpoznanie zawału serca
Czynniki ryzyka wystąpienia zawału serca:
- czynniki ryzyka choroby miażdżycowej naczyń: palenie tytoniu, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, podwyższony cholesterol, nadużywanie alkoholu oraz mała aktywność fizyczna,
- starszy wiek, płeć męska,
- przepracowanie, stres,
- kardiomiopatie,
- niedobór witamin z grupy B,
- zaburzona proporcja pomiędzy cholesterolem LDL i HDL,
- marskość wątroby,
- predyspozycje rodzinne i genetyczne,
- otyłość (szczególnie brzuszna).
Kiedy u chorego możemy podejrzewać zawał serca?
Reklama
Zawał serca - objawy
Zawał serca jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia, więc umiejętność jego wczesnego rozpoznania powinna dotyczyć każdego z nas!
Zawał podejrzewamy o osoby, u której:
- Wystąpił nagły ból w klatce piersiowej, który nie ustępuje po ustaniu czynnika wywołującego (np. aktywność fizyczna) lub po przyjęciu przez chorego azotanów (w przypadku stabilnej choroby wieńcowej podanie azotanów powoduje ustąpienie bólu).
- Ból może pojawiać się w spoczynku, może występować także uczucie kołatania serca. Trwa zwykle powyżej 20 minut i stopniowo narasta. Mogą mu towarzyszyć nudności i wymioty.
- Chory podaje, że ból jest bardzo silny, piekący, dławiący, gniotący lub ściskający.
- Może promieniować do szyi, żuchwy, lewego barku lub lewego ramienia, rzadko do brzucha lub do okolicy międzyłopatkowej (często chory twierdzi, że drętwieje mu lewa ręka bądź lewa połowa szyi).
- Chory jest bardzo niespokojny, boi się o swoje życie, jest przekonany że to musi być zawał.
- U chorego może pojawić się charakterystyczny oddech polegający na pojedynczych przerywanych wdechach – tzw. „rybi oddech”.
- U osób w podeszłym wieku lub z rozległym zawałem występuje także duszność i kaszel z odkrztuszaniem.
- Chory jest zwykle osłabiony, ma zawroty głowy i może zemdleć.
- U chorego, który przebył zawał serca zwykle stwierdzamy podwyższoną temperaturę ciała, bladość, poty i sine zabarwienie warg i palców.
Reklama
Pierwsza pomoc przy zawale
Co należy zrobić gdy u chorego podejrzewamy zawał serca?
- Po pierwsze staraj się uspokoić chorego - nie pozwól mu wykonywać zbędnych ruchów czy innego wysiłku.
- Zapewnij dostęp powietrza, np. przez otwarcie okna (zmniejszenie duszności).
- Jeżeli chory ma przy sobie azotany, które wcześniej zażywał do doraźnego znoszenia bólu wieńcowego, powinien w razie wystąpienia bólu przyjąć jedną dawkę nitrogliceryny pod język. Jeśli w ciągu pięciu minut ból w klatce nie ustępuje albo nawet się nasila należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe (nr 999 lub 112).
- Możemy choremu podać do 300 mg aspiryny lub polopiryny C doustnie. Należy wcześniej zapytać czy chory nie jest uczulony na te leki.
- Układamy chorego z lekko uniesioną górną częścią ciała.
- Dokładnie obserwujemy chorego – jeżeli wystąpią u niego oznaki nagłego zatrzymania krążenia podejmij resuscytację (patrz rozdział Resuscytacja krążeniowo-oddechowa).
- Staramy się, aby pogotowie ratunkowe jak najszybciej po jego wezwaniu znalazło się przy poszkodowanym.
Reklama
Zawał mięśnia sercowego - powikłania
Możliwe powikłania zawału serca:
- najbardziej tragicznym, a zarazem bardzo częstym powikłaniem, jest niestety zgon chorego. Występuje on najczęściej w wyniku nagłego zatrzymania krążenia w mechanizmie migotania komór. Jeśli u chorego wystąpią objawy zatrzymania krążenia natychmiast podejmij resuscytację;
- wstrząs kardiogenny (został szczegółowo omówiony w artykule Wstrząs);
- zaburzenia rytmu serca i przewodnictwa;
- niewydolność mięśnia sercowego;
- pęknięcie ściany serca z wytworzeniem tzw. tamponady;
- niewydolność zastawki mitralnej;
- zakrzepica przyścienna w komorze nad obszarem zawału i inne powikłania zatorowo-zakrzepowe.
- Czytaj również: Zniszczenia mięśnia sercowego
Reklama
Zawał serca - leczenie
W przypadku zawału serca chory powinien natychmiast podjąć leczenie w szpitalu na oddziale intensywnej opieki kardiologicznej. Celem leczenia jest udrożnienie światła naczyń wieńcowych i przywrócenie przepływu krwi w obszarze zawału. Tylko wczesne przewiezienie chorego do pracowni hemodynamicznej warunkuje przeżycie chorego.
