Przetoki to inaczej kanały łączące narządy z sąsiadującymi tkankami lub skórą albo łączące narządy miedzy sobą. Kanały te są nieprawidłowymi (czyli niefizjologicznymi) połączeniami, które powstają w skutek zapalenia lub urazu. Osobną grupą są przetoki wytworzone przez chirurga.
Reklama
Przetoki okołoodbytnicze - co to jest?
Przetoki okołoodbytnicze są zmianami, które znajdują się w okolicy (jak sama nazwa wskazuje) odbytnicy. Ich leczenie należy do żmudnych, czasochłonnych. Leczeniem zajmują się chirurdzy, proktolodzy. Według piśmiennictwa uważa się, że przetoki powstają w przebiegu przewlekłego stanu zapalnego, zaś ostry stan zapalny odpowiada za powstanie ropnia, czyli ograniczonego zbiornika ropnego. Ropnie często poprzedzają wystąpienie przetoki, zaś leczenie ropnia nie zawsze daje gwarancję, że nie powstanie przetoka.
Reklama
Przetoki okołoodbytnicze - przyczyny
Ropnie okołoodbytnicze oraz przetoki powstają pierwotnie z nagromadzenia treści w gruczołach okołoodbytniczych. W skrócie można powiedzieć, że za powstanie ropnia okołoodbytniczego odpowiada ostry stan zapalny, zaś przewlekły prowadzi do wytworzenia przetoki, czyli kanału łączącego ropień ze skórą lub innymi okolicznymi tkankami.
Przetoki okołoodbytnicze są związane z przewlekłym stanem zapalnym jaki obserwujemy w niektórych chorobach. Takie zmiany często występują w chorobie Leśniowskiego-Crohna, która należy do chorób zapalnych jelit. Przetoki mogą być jedną z możliwych manifestacji tej choroby.
Przetoki bardzo często powstają na bazie ropni okołoodbytniczych, do powstania których predysponują nieodpowiednia higiena, częste biegunki. W niektórych źródłach podawana jest zależność pomiędzy sezonem letnim a częstszym występowaniem ropni okołoodbytniczych.
Ropnie częściej mogą występować u mężczyzn, a typowy wiek (według niektórych źródeł) to 2-3 dekada. U osób z cukrzycą występuje pewna predyspozycja do zakażeń, w tym także do powstawania ropni w tej lokalizacji. Stąd konieczne jest odpowiednie wyrównanie glikemii („poziomu cukru”).
Zmiany o typie ropni mogą występować także u małych dzieci, w tym niemowląt, nie zawsze muszą wiązać się z ciężkimi chorobami. Przetoki występują w chorobie Leśniowskiego-Crohna, a typowa grupa chorujących to tak zwani młodzi dorośli.
Gruczoły odbytnicze mają za zadanie produkcję śluzu, ułatwiającego poślizg stolca podczas wypróżniania. Jeśli dojdzie do ich zablokowania i tym samym problemów z ewakuacją śluzu, dochodzi do nadmiernego rozwoju bakterii typowo występujących w stolcu, ale bakterie mogą także pochodzić ze skóry. Zapalenie prowadzi do powstania ropnia, czyli ograniczonego zbiornika ropy (ropa to skupisko bakterii, martwych tkanek i leukocytów). Jeśli dochodzi do szerzenia się zapalenia, powstaje kanał penetrujący do sąsiadujących tkanek.
Reklama
Przetoki okołoodbytnicze - objawy
Typowo pacjenci z ropniami okołoodbytniczymi skarżą się na:
- ból,
- dyskomfort,
- świąd w okolicy okołoodbytniczej.
Dolegliwości nasilają się podczas poruszania się, siedzenia czy wypróżniania. Możliwe są objawy ogólne jak:
- gorączka,
- dreszcze,
- złe samopoczucie.
W przypadku przetoki dodatkowo pojawia się plamienie, lub jak często pacjenci opisują - takie „podciekanie” z kanału przetoki.
Widoczne są zmiany:
- zaczerwieniona masa, która jest tkliwa w przypadku ropnia,
- obecność kanału z wydzieliną.
Wydzielina jest ropna, czasami może być żółtawa, brązowa. Jej ilość jest zmienna - u niektórych jest znaczna, wymagająca częstej zmiany bielizny, u innych jest to kilka kropli. Jeśli przetoki są związane z chorobą ogólną jak np. z chorobą Leśniowskiego-Crohna lub cukrzycą, obecne są także inne objawy.
Reklama
Przetoki okołoodbytnicze - nie wstydź się lekarza!
W zależności od lokalizacji anatomicznej i położenia ropni i przetok względem mięśni, zwieraczy odbytu, stosuje się różne nazewnictwo.
Problemy dotyczące okolicy okołoodbytniczej są bardzo wstydliwe dla pacjenta, bardzo często chorzy próbują na własną rękę się leczyć. Nie bój się powiedzieć o swoich problemach! Często strach przed pokazaniem tej okolicy niepotrzebnie wydłuża cierpienia. A szybkie włączenie odpowiedniego leczenia skraca czas trwania problemu!
Nie wstydź się porozmawiać z lekarzem o tym problemie. Pamiętaj też, że bardzo ważna jest szczera rozmowa. Lekarz zadaje dużo pytań, które pozornie mogą być nie związane z problemem, który zgłaszasz.
Najważniejsze rzeczy, które powinieneś powiedzieć to oczywiście główny problem, który sprowadza Cię do lekarza:
- co to jest,
- od kiedy,
- czy jest to pierwszy epizod czy już kolejny.
- na co chorujesz,
- jakie leki zażywasz,
- czy są jakieś inne problemy jak np. gorączki, bóle brzucha, biegunki czy zaparcia.
Reklama
Przetoki okołoodbytnicze - badania
Ważnym elementem wizyty u lekarza jest badanie fizykalne, podczas którego lekarz ogląda problematyczne miejsce. Nie krępuj się! Badanie nie jest przyjemne, ale jest bardzo ważne.
Najpierw lekarz ogląda okolicę okołoodbytniczą, pośladki poszukując zmian widocznych gołym okiem, np.:
- ropni,
- ujść zewnętrznych przetok,
- zaczerwienień,
- innych zmian skórnych.
Konieczne jest także badanie przez „kiszkę stolcową” (badanie per rectum), które polega na badaniu odbytnicy palcem. Lekarz wkłada palec pokryty żelem np. znieczulającym do odbytu, aby ocenić napięcie zwieraczy, zmiany badalne w obrębie kanału odbytu.
Czasami lekarz wykonuje anoskopię, czyli używa krótkiego wziernika, aby obejrzeć kanał odbytu i odbytnicę. Badanie to wykonuje się po uprzednim przygotowaniu. O konieczności przygotowania informuje lekarz, postępuj zgodnie z jego wskazówkami.
Dane z wywiadu oraz badania podczas wizyty pozwalają na zaplanowanie dalszych badań, włączenie odpowiedniego leczenia.
Przetoki oraz ropnie mają bardzo charakterystyczny obraz, nie wymagają wielu badań. Z reguły wystarcza wywiad oraz badanie fizykalne. W przypadku przetok ważne jest odnalezienie ujścia przetoki. W niektórych przypadkach celowe wydaje się być oznaczenie wskaźników stanu zapalnego i zlecenie morfologii krwi.
Nawracające zmiany wymagają wyjaśnienia, konieczne jest poszukiwanie chorób predysponujących do rozwoju ropni i przetok. Podejrzanymi są wtedy np. choroba Leśniowskiego-Crohna, cukrzyca. Objawy oraz diagnostykę tych chorób omówiono w odpowiednim materiale.
Reklama
Przetoki okołoodbytnicze - zapobieganie
Zapobieganie powstawaniu ropni to przede wszystkimL
- odpowiednia higiena,
- unikanie nieprzewiewnej bielizny ze sztucznych włókien,
- unikanie przegrzewania newralgicznych rejonów.
Konieczne jest przestrzeganie zaleceń lekarskich w przypadku cukrzycy lub choroby Leśniowskiego-Crohna - chociaż w niektórych przypadkach mimo dobrej kontroli nie udaje się zapobiec formowaniu ropni czy przetok. Doskonale wiemy, że problemy dotyczące krocza są bardzo wstydliwe, ale jednocześnie bardzo uciążliwe. Nierzadko są bardzo bolesne.
Nie staraj się leczyć na własną rękę! Bardzo często są to czynności niewłaściwe, mające działanie przeciwne do zamierzonego! Warto zgłosić się do lekarza, niech fachowiec obejrzy problem i da odpowiednie zalecenia. Konieczne jest także wykluczenie innych zmian dających podobne dolegliwości!
Pamiętaj, że w przypadku nawracającania choroby, konieczne jest poszukiwanie przyczyny, nie lekceważ problemu!
Nie próbuj samodzielnie ewakuować ropnia lub przetoki, to nie jest zwykły pryszcz! Konieczne jest odpowiednie postępowanie oraz właściwa technika i odpowiednie warunki wykonania procedury!
Reklama
Przetoki okołoodbytnicze - leczenie
Leczenie w przypadku ropnia polega na ewakuacji ropnej wydzieliny. W tym celu ropień nacina się, zakłada się sączek, którego celem jest ułatwienie wypływania ropy. Nie staraj się samodzielnie usuwać takich zmian! Konieczne jest odpowiednie przygotowanie, technika. Nie traktuj takiej zmiany jak pryszcz!
Nacięcie można zrobić po uprzednim znieczuleniu miejsca nacięcia (np. lignokainą). U bardzo małych dzieci stosuje się znieczulenie ogólne.
Przetoki leczy się wycinając kanał przetoki lub przecinając ten kanał. Przecięcie przetoki ma na celu ułatwienie ziarninowania odpowiedzialnego za proces gojenia. Tak samo i tu nie staraj się samodzielnie zatykać ujścia przetoki, nie manewruj na własną rękę przy takich zmianach!
U niektórych osób, w zależności od zakresu zmian, ciężkości czy stanu ogólnego, podawane są antybiotyki.
Ważne jest także leczenie choroby podstawowej, która jest odpowiedzialna za rozwój przetok: odpowiednie leczenie przeciwzapalne w chorobie Leśniowskiego-Crohna czy wyrównanie cukrzycy.
U części chorych, w zależności od tego jak ciężki jest stan kliniczny (zmiany miejscowe, stan ogólny, obecność innych objawów) – potrzebne są dodatkowe badania jak na przykład ultrasonografia (usg), tomografia komputerowa lub rezonans. O konieczności dodatkowych badań decyduje lekarz.
Czytaj też:
