Rak przełyku jest najczęstszym nowotworem tej części przewodu pokarmowego. Częstość jego występowania określa się na 5-6 przypadków na 100 000 ludzi. Jest to jednak wartość średnia, warto zwrócić uwagę, iż w niektórych rejonach świata wartość ta oscyluje wokół 20 przypadków na 100 tys. osób – tak jest np. w północnych Chinach, Iranie czy południowej części Rosji.
Reklama
Rak przełyku - zachorowalność
W Polsce rak przełyku występuje stosunkowo rzadko, co roku rozpoznaje się ok. 1300 zachorowań, częściej dotyka on mężczyzn: 5,6 na 100 tys., kobiety zapadają rzadziej: 1,4 na 100 tys. Chorują osoby starsze, praktycznie nie zdarza się rozpoznanie raka przełyku przed 40. rokiem życia. Pomimo wdrażanego agresywnego leczenia, rak przełyku nadal znajduje się w grupie chorób nowotworowych o bardzo złym rokowaniu.
Zobacz wideo: Czy każdy nowotwór powoduje ból?
Reklama
Rak przełyku - przyczyny
Czynnikiem ryzyka jest:
- palenie papierosów,
- nadmierne spożywanie alkoholu,
- choroba refluksowa
- rak głowy i szyi w wywiadzie,
- a także przebyta wcześniej radioterapia śródpiersia,
- infekcje bakteryjne, wirusowe, grzybicze.
Do mniej poważnych czynników należą:
- picie bardzo gorących napojów,
- otyłość.
Niektórzy badacze sugerują, iż czynnikiem ryzyka jest także dieta uboga w warzywa i owoce, jest to jednak pogląd dyskusyjny i wymaga dalszych badań. Poza środowiskowymi czynnikami ryzyka, prawdopodobieństwo zachorowania zwiększają też tzw. stany przedrakowe, do których w przypadku raka żołądka należą:
- oparzenia przełyku,
- przełyk Barretta,
- kurcz wpustu (achalazja),
- zespół Plummera-Vinsona.
Warto zauważyć, iż większość osób których dotyczy któryś z wyżej wymienionych czynników ryzyka nigdy nie zachoruje na raka przełyku.
Reklama
Rak przełyku - objawy
Choroba w początkowym okresie przebiega bezobjawowo. Spośród objawów najczęściej występują trudności w przełykaniu – dysfagia. We wczesnych etapach choroby dysfagia dotyczy jedynie pokarmów stałych. W miarę postępowania schorzenia, chory zaczyna mieć problemy z przełykaniem także pokarmów półpłynnych i w końcu płynnych.
W późniejszym etapie u około jednej piątej chorych wystąpi odynofagia – czyli ból podczas próby przełknięcia. Niechęć i niemożność do przyjmowania pokarmów wskutek zaburzonego połykania prowadzi do utraty masy ciała.
Inne, mogące towarzyszyć objawy to:
- wymioty,
- ból za mostkiem,
- duszność,
- ogólne osłabienie.
Wskutek postępującego procesu nowotworowego może dość do naciekania sąsiednich struktur w klatce piersiowej, np. nerwu krtaniowego wstecznego, co objawia się chrypką, a także tchawicy lub oskrzeli, dając objawy ze strony układu oddechowego. Możliwe jest wytworzenie przetoki do dróg oddechowych, w wyniku której dochodzi do aspiracji treści pokarmowej do dróg oddechowych skutkującej zapaleniem płuc.
W badaniu uwagę mogą zwrócić powiększone węzły chłonne, zwłaszcza węzły w lewej okolicy nadobojczykowej (tzw. węzeł Virchowa). Na zaawansowanie nowotworu wskazują powiększenie wątroby i zajęcie opłucnej.
Zobacz wideo: Znaczenie odpowiedniego żywienia
Żywienie jest ważne dla osób zdrowych, ale jeszcze ważniejsze dla chorych - mówi dietetyk Ewalina Bancerz-Poźniak.
Reklama
Rak przełyku - badania
W rozpoznaniu choroby bardzo istotną rolę odgrywają badania obrazowe (zdjęcie rentgenowskie po podaniu kontrastu, tomografia komputerowa, endoskopowa ultrasonografia) oraz wziernikowanie: przełyku (ezofagoskopia) oraz tchawicy i oskrzeli (bronchoskopia).
Wykonując zdjęcie RTG po podaniu siarczanu baru jako kontrastu możemy uwidocznić zwężenie przełyku spowodowane guzem i jego poszerzenie nad nim. Wykonanie tomografii komputerowej i endoskopowej ultrasonografii pozwoli na ocenę zaawansowania nowotworu:
- wielkość guza,
- głębokość nacieku,
- zajęcie węzłów chłonnych,
- obecność przerzutów,
co ma kluczowe znaczenie przy podejmowaniu decyzji o sposobie leczenia.
Badanie endoskopowe pozwala na makroskopową ocenę zmiany oraz pobranie wycinków do badania histopatologicznego – jego wynik jest kluczowy dla rozpoznania nowotworu. W przypadku podejrzenia naciekania sąsiadujących z przełykiem dróg oddechowych wykonuje się bronchoskopię (wziernikowanie tchawicy i oskrzeli). Pobieranie krwi do oznaczania markerów nowotworowych (CEA, CA19-9, CA125) ma niewielką wartość w rozpoznawaniu raka przełyku.
Reklama
Rak przełyku - leczenie
Leczenie obejmuje kilka typów terapii, w zależności od stanu zaawansowania choroby. Bardzo ważna jest właściwa kwalifikacja chorych do właściwego typu leczenia. Nie zawsze jest to możliwe ze względu na ograniczenia metod diagnostycznych. Nie ma też dokładnych wytycznych i konsensusu co do schematów leczenia w niektórych przypadkach. Najbardziej ogólnie możemy podzielić je na leczenie operacyjne i paliatywne. Lekarze zajmujący się leczeniem raka przełyku to specjaliści chirurgii klatki piersiowej (torakochirurdzy), czasem we współpracy z chirurgami ogólnymi oraz onkolodzy.
Reklama
Rak przełyku - leczenie paliatywne
Leczeniu paliatywnemu są poddawani chorzy, którzy nie kwalifikują się do leczenia operacyjnego. Głównym celem tej formy leczenia jest udrożnienie przełyku i tym samym umożliwienie choremu odżywianie drogą doustną. W tym celu do przełyku zakładane są za pomocą endoskopu protezy przełykowe które rozprężając się zapewniają drożność.
Chemioterapia jest mało skuteczna, lepsze wyniki daje radioterapia lub połączenie obydwu metod. Chemio- i radioterapia nie mają zastosowania w niektórych typach raka przełyku. Koagulacja (ablacja) guza za pomocą lasera przynosi poprawę u około 70% chorych, jednakże w przypadku tej metody dla utrzymania drożności przełyku konieczne jest okresowe powtarzanie zabiegu. Inną metodą jest terapia fotodynamiczna.
Procedura jest dwufazowa: w pierwszej części podaje się tzw. fotouczulacz, substancję, która jest wychwytywana przez zmienioną chorobowo tkankę. W drugiej fazie na tkankę nowotworową kierowana jest wiązka światła. Energia, jaką niesie ze sobą światło, jest wychwytywana przez wcześniej podany fotouczulacz wyzwalając produkcję cząsteczek, które niszczą nowotwór. W ciężkich przypadkach choroby wytwarza się przezskórną gastrostomię która umożliwia żywienie chorego drogą dożołądkową. Specjalnie przygotowany pokarm podawany jest pacjentowi bezpośrednio do żołądka przez sondę, którą zakłada się operacyjnie, po otwarciu jamy brzucha. Należy zaznaczyć, iż sposób ten nie daje dobrych efektów żywieniowych.
Reklama
Rak przełyku - operacja
Do leczenia operacyjnego kwalifikują się chorzy u których nie stwierdzono przerzutów i nowotwór nie nacieka ważnych struktur otaczających przełyk (tchawicę, aortę, osierdzie) oraz gdy chory znajduje się w stanie ogólnym pozwalającym na przeprowadzenie operacji (ciężkie towarzyszące choroby sercowo-naczyniowe i układu oddechowego przyczyniają się do większej śmiertelności pooperacyjnej). Głównym elementem leczenia operacyjnego jest wycięcie przełyku (ezofagektomia) oraz okolicznych węzłów chłonnych. Jest to bardzo poważny zabieg, wymagający dwu, a czasami trzech osobnych dostępów operacyjnych: z jamy brzusznej, klatki piersiowej i szyi. Odtworzenie ciągłości przewodu pokarmowego następuje poprzez zespolenie pozostałego fragmentu przełyku z żołądkiem wciągniętym do klatki piersiowej lub poprzez wykorzystanie lewej lub prawej połowy okrężnicy (fragment jelita grubego); fragment ten odpreparowany przemieszcza się do klatki piersiowej i wykonuje zespolenia z pozostałym po wycięciu fragmentem przełyku a żołądkiem.
Rak przełyku - chirurgia małoinwazyjna
Swoje miejsce w leczeniu raka przełyku stopniowo zaczyna zajmować chirurgia małoinwazyjna. Operacje laparoskopowe (przez jamę brzuszną) i torakoskopowe (przez jamę klatki piersiowej) wiążą się z mniejszą liczbą powikłań oraz krótszym pobytem w szpitalu, jednakże mogą mieć zastosowanie w niektórych tylko przypadkach oraz wymagają doświadczonego zespołu operacyjnego. Mimo to spektakularne wręcz zmniejszenie urazu w porównaniu do operacji sposobem klasycznym i skutkujący tym o wiele korzystniejszy przebieg pooperacyjny sprawia, iż małoinwazyjne resekcje przełyku wykonywane są coraz częściej. Należy jednakże zaznaczyć, iż skuteczność zabiegu małoinwazyjnego w perspektywie odległej oczekuje na potwierdzenie w badaniach klinicznych.
Rak przełyku - skojarzone leczenie operacyjne
Skojarzone leczenie operacyjne polega na zastosowanie chemioterapii i/lub radioterapii wraz z zabiegiem operacyjnym. W wielu ośrodkach uważa się, iż przedoperacyjna chemioterapia jest strategią leczenia mającą bardziej obiecujące perspektywy niż samo leczenie chirurgiczne. Mimo to wyniki przeprowadzanych badań nie dają jednoznacznego rozstrzygnięcia tego problemu.
W przypadku pacjentów, u których doszło do wznowy miejscowej, możliwości leczenia sprowadzają się w zasadzie do leczenia paliatywnego. Leczenie operacyjne rozważa się w przypadkach, kiedy nie stwierdzono przerzutów nowotworu, jednak jest ono obarczone większą liczbą powikłań, a odległe rezultaty takiego postępowania są niepewne.
Rak przełyku - powikłania po operacji
Powikłania po operacji występują często, mogą dotyczyć nawet połowy operowanych. Są to:
- niedodma,
- zapalenie płuc,
- wysięk opłucnowy,
- zakażenie rany,
- przetoka w miejscu zespolenia,
- zawał serca
Śmiertelność pooperacyjna jest wypadkową stanu chorego przed operacją oraz doświadczenia zespołu operującego. Sięga ona 15-18%. Aby zmniejszyć liczbę powikłań pooperacyjnych uważa się, iż zabieg usunięcia przełyku powinien być wykonywany w ośrodkach mających duże doświadczenie w tego typu operacjach.
Rak przełyku - rokowanie
Rokowanie w raku przełyku w większości przypadków jest złe. Ze względu na swój początkowo bezobjawowy przebieg choroba zostaje rozpoznana zwykle w zaawansowanym stadium. Pięcioletnie przeżycie w przypadku chorych leczonych radykalnie nie przekracza 20%.
