Czy ból pooperacyjny zdarza się często?
Ból definiuje się jako subiektywne doznanie zmysłowe i emocjonalne o nieprzyjemnym charakterze.
Doznanie to może wynikać z uszkodzenia tkanek somatycznych lub części samego układu nerwowego, odpowiedzialnego za przekazywanie do mózgu informacji o wszelkich bodźcach.
Ból pooperacyjny klasyfikuje się jako rodzaj bólu ostrego, powstałego w wyniku przerwania ciągłości tkanek podczas zabiegu chirurgicznego.
Wg definicji zatem dotyka on każdego, kto został poddany jakiemukolwiek zabiegowi - mniej lub bardziej inwazyjnemu. Podczas operacji uszkodzeniu ulegają zarówno tkanki powierzchowne, jak skóra czy błona śluzowa, jak i tkanki głębokie: mięśnie, więzadła, a niekiedy też okostna.
Ostry ból pooperacyjny może przekształcić się w ból przetrwały, jeśli objawy utrzymują się przez dłuższy czas.
Jakie są przyczyny bólu pooperacyjnego?
Jak już zostało powiedziane, przyczyną bólu pooperacyjnego jest zawsze uszkodzenie tkanek somatycznych, do którego dochodzi podczas zabiegu.
Nie jest jednak tak, że objawy zawsze są tak samo nasilone i tyle samo trwają.
Najważniejsze czynniki wpływające na ból pooperacyjny to:
- rodzaj operacji. Rekonwalescencja po zabiegach mało inwazyjnych (np. laparoskopii) bywa znacznie krótsza niż po skomplikowanych operacjach, podczas których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek głębokich. Operacjami, po których bóle zwykle są najsilniejsze to (otwieranie klatki piersiowej wykonywane np. przy zabiegach na serce) oraz zabiegi w obrębie nadbrzusza. Najmniej bolesne są przeważnie operacje w obrębie kończyn;
- przygotowanie pacjenta do operacji. Wbrew pozorom, takie czynniki jak przygotowanie psychiczne, w znaczącym stopniu wpływają na proces rekonwalescencji i nasilenie dolegliwości bólowych w jego przebiegu;
- wiek, płeć i stan ogólny pacjenta. Osoby starsze mają z reguły próg bólu wyższy niż młodzi pacjenci. Odporniejsi na ból tego rodzaju są mężczyźni niż kobiety. Najbardziej znaczący jest jednak stan ogólny i to, czy śródoperacyjne naruszenie tkanek jest jedyną dolegliwością, czy też współistnieją z nią inne choroby i źródła bólu;
- charakter pacjenta. Próg bólu jest kwestią indywidualną. Niższy bywa u osób ze skłonnościami do zachowań depresyjnych lub nerwicowych. Osoby dzielne i skore do działania zwykle szybciej stają na nogi po przebytych operacjach i lepiej radzą sobie z bólem.
Kiedy ból pooperacyjny ma charakter przetrwały i utrzymuje się mimo zagojenia tkanek, należy zgłosić się do lekarza celem przeprowadzenia odpowiedniej diagnostyki i wykluczenia innych przyczyn dolegliwości.
W Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 ból pooperacyjny nie jest uwzględniony w osobnym punkcie. W nowszej wersji Klasyfikacji, czyli ICD-11 ujęty jest jako osobna jednostka „Przewlekły ból pooperacyjny lub pourazowy”, oznaczony symbolem MG30.2, wraz z podpunktami:
- MG30.20 - Przewlekły ból pourazowy
- MG30.21 - Przewlekły ból pooperacyjny
- MG30.2Y - Inny określony przewlekły ból pooperacyjny lub pourazowy
- MG30.2Z - Przewlekły ból pooperacyjny lub pourazowy, nieokreślony
To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Nie przekraczaj maksymalnej dawki leku. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
Jak długo trwa ból pooperacyjny?
Wymienione wyżej czynniki wpływają nie tylko na nasilenie bólu pooperacyjnego, ale również to, jak długo on trwa.
Im większa ingerencja w tkanki, tym dłuższy proces rekonwalescencji, a w związku z tym - dłużej utrzymujące się dolegliwości. Kiedy zabieg chirurgiczny jest rozległy, oprócz bólu somatycznego, wywołanego naruszeniem tkanek - zarówno powierzchownych jak i głębokich - pojawia się tzw. Komponent trzewny.
Są to dolegliwości spowodowane skurczem mięśni gładkich, będącego efektem:
- zgniatania i rozciągania narządów wewnętrznych,
- skręcenia krezki (narządu okalającego organy zlokalizowane w jamie brzusznej),
- stanu zapalnego.
Zatem ile trwa ból pooperacyjny? Niekiedy objawy ustępują po kilku dobach od zabiegu, innym razem mogą utrzymywać się latami. Zależy to od rodzaju operacji, jej przebiegu, powikłań pooperacyjnych, chorób współistniejących itp.
Ból pojawia się z reguły od razu, gdy przestaje działać zastosowane do zabiegu znieczulenie. Zwykle najbardziej nasilony jest w pierwszej i drugiej dobie pooperacyjnej.
Jak długo trwa taki silny ból pooperacyjny? Przeważnie w kolejnych dobach, czyli trzeciej i czwartej, znacząco słabnie. To, jak objawia się w późniejszym czasie, zależy od przebiegu procesów gojenia i rekonwalescencji.
Czas występowania symptomów skraca właściwa pielęgnacja rany skóry lub błony śluzowej oraz rehabilitacja, prowadzona zgodnie z zaleceniami lekarza.
Objawy bólu pooperacyjnego
Ból świeżej rany pooperacyjnej przeważnie opisywany jest jako ostry, silny, piekący lub przeszywający. W pierwszej i drugiej dobie po zabiegu jest on z reguły najsilniejszy i wielu pacjentów odczuwa wręcz palenie w miejscu, w którym skóra była nacinana.
Oprócz skóry bolą oczywiście narządy, które podczas operacji zostały naruszone, co potęguje przykre dolegliwości. Rany dość szybko się goją, jednak w ich miejscu powstają blizny pooperacyjne, które niekiedy również są bolące.
Niezbyt nasilony ból blizny nie jest powodem do niepokoju, a może się on utrzymywać do kilku tygodni. Jeśli jednak trwa dłużej lub jest nadmiernie nasilony, wymaga niezwłocznej konsultacji z lekarzem.
O ile bliznowacenie ran jest procesem fizjologicznym, za stan nieprawidłowy uznaje się powstawanie zrostów pooperacyjnych. Czy one również bolą?
Zrostami nazywa się pasma tkanki bliznowatej, łączące narządy wewnętrzne, które w normalnych warunkach nie są ze sobą połączone. Pojawiają się one u większości pacjentów, którzy przeszli zabiegi chirurgiczne, jednak nie u wszystkich dają one objawy.
Jak bolą zrosty pooperacyjne? Osoby doświadczające objawów, opisują ból jako tępy i rozpierający, czasem towarzyszy mu też uczucie ciągnięcia w trzewiach.
U pacjentów, u których podczas operacji doszło do uszkodzenia nerwów, może wystąpić pooperacyjny ból neuropatyczny. Jest on rodzajem bólu przewlekłego, silnego i trudnego do uśmierzenia.
Występujące objawy zależą oczywiście od miejsca, w którym zabieg został wykonany. Inny będzie pooperacyjny ból zęba, inny klatki piersiowej czy kończyny.
Jak wygląda proces pielęgnacji przy bólu pooperacyjnym?
Ponieważ ból rany pooperacyjnej najsilniejszy jest w pierwszych dobach po zabiegu, w procesie pielęgnowania jej znaczącą rolę odgrywają pielęgniarki i reszta personelu medycznego, opiekującego się pacjentem.
Rana powinna być odpowiednio odkażana, a opatrunki zmieniane na tyle często, by nie doszło do zakażenia bakteryjnego, które powoduje nasilenie dolegliwości bólowych, a także gorączkę i obrzęk.
Pacjent powinien być stopniowo uruchamiany, co zapobiega powstawaniu większych zrostów i sprzyja procesowi prawidłowego gojenia ran.
Miejscu przerwanej tkanki musi zostać zapewniony swobodny dostęp powietrza.
Pacjent powinien być również dokładnie poinformowany o tym, jak pielęgnować ranę po opuszczeniu szpitala, by wesprzeć proces gojenia i zniwelować dolegliwości bólowe. Ponieważ proces gojenia przebiega różnie, w zależności od głębokości rany, jej rozległości, a także lokalizacji, należy zawsze postępować zgodnie z zaleceniami lekarza.
Leczenie bólu pooperacyjnego
W pierwsze fazie leczenia bólu pooperacyjnego, czyli w pierwszych dobach, kiedy to objawy są najbardziej nasilone, zwykle stosuje się opioidy, takie jak morfina.
Wg wytycznych należy podawać pacjentowi najmniejszą skuteczną analgetyku, uśmierzającą ból. Tak silne środki podaje się z reguły tylko w pierwszej dobie po operacji, ze względu na mnogość powodowanych przez nie efektów ubocznych.
Początek treści sponsorowanej
W momencie silnego bólu potrzebna jest niezwłoczna reakcja. Warto sięgnąć po lek, który ma w składzie dexketoprofen. To substancja, o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym, która działa szybko i na długo uśmierza dolegliwości. Kliknij tutaj aby szybko pozbyć się ostrego bólu
Koniec treści sponsorowanej.Oprócz rodzaju stosowanych leków na bóle pooperacyjne, bardzo ważna jest droga ich podawania. Powinna ona zostać tak dobrana, by po pierwsze nie wpływała negatywnie na skuteczność środka, a po drugie - by możliwie najbardziej uwzględniała komfort pacjenta.
Uśmierzanie bólu pooperacyjnego na dalszych etapach rekonwalescencji (o ile przebiega ona prawidłowo) opiera się na stosowaniu leków nieopioidowych. Wśród nich najczęściej stosowanymi są paracetamol i ibuprofen.
Ponieważ substancje te wykazują różne mechanizmy działania, niekiedy przyjmuje się je wymiennie, innym razem - równolegle. Istnieją preparaty łączące paracetamol z ibuprofenem, co zwiększa skuteczność działania przeciwbólowego.
Farmakologiczne metody leczenia bólu pooperacyjnego niekiedy wspiera się np. fizjo- lub psychoterapią. Opieka o charakterze psychologicznym jest niezwykle ważna dla pacjentów po zabiegach chirurgicznych.
Poczucie bezpieczeństwa, zrelaksowanie i rozluźnienie pozytywnie wpływa na procesy gojenia i niweluje dolegliwości. Fizjoterapia nie tylko zmniejsza ból, ale również pomaga zapobiegać obrzękom, ograniczeniu ruchomości, powstawaniu blizn, zanikaniu mięśni. W jej ramach wykonuje się takie zabiegi jak masaże, elektroterapia, lasery, terapia manualna.
Jak leczyć ból pooperacyjny u dzieci?
Dzieci - również te najmłodsze - odczuwają ból pooperacyjny tak samo jak pacjenci dorośli. Brak odpowiedniego leczenia może doprowadzić do rozwinięcia się bólu przewlekłego, a w najbardziej skrajnych przypadkach - do powikłań występujących całe życie.
Najtrudniejsze jest leczenie bólu pooperacyjnego u dzieci, które nie potrafią jeszcze sygnalizować swoich potrzeb i mówić o odczuwanych dolegliwościach.
Ponadto dla organizmów noworodków i niemowląt, będących na etapie intensywnego rozwoju, a mało jeszcze odpornych, niektóre substancje nie są bezpieczne.
Dzieci wymagają zatem szczególnej ostrożności, a plan, jak uśmierzać u nich ból pooperacyjny, powinien być opracowany jeszcze przed zabiegiem.
Zwykle terapia oparta jest o podawanie leków analgetycznych i niefarmakologiczne metody monitorowania bólu. Leki takie jak paracetamol, ibuprofen, a także niektóre opioidy są stosowane u najmłodszych, ale ich dawki zawsze muszę być dobrane odpowiednio do wieku i masy ciała.
