Żywienie dzieci powyżej 2. roku życia - dieta, przepisy

Dieta dziecka - co powinna zawierać?

Dieta dziecka powinna zawierać pokarmy, które zaspokoją jego potrzeby żywieniowe niezbędne dla wzrastania i rozwoju. Produkty spożywcze i napoje o dużej wartości energetycznej, a małej wartości odżywczej, powinny stanowić jedynie sporadyczny dodatek do prawidłowo zbilansowanej diety opartej na piramidzie żywienia.

Rodzice powinni wybierać czas spożywania posiłków oraz ich skład, natomiast dzieci powinny decydować o objętości posiłku. Bardzo ważny jest także przykład, jaki dają rodzice lub opiekunowie, stosując właściwą dietę i prowadząc zdrowy styl życia. Nie tylko małe dzieci - również dieta dla nastolatków jest bardzo ważna dla ich odpowiedniego rozwoju.

Reklama

Błędy w żywieniu dzieci

Najczęstsze błędy w żywieniu dzieci polegają na:

• zbyt krótkim karmieniu niemowląt wyłącznie piersią - tylko niewielki odsetek niemowląt jest karmionych w ten sposób do 6. miesiąca życia,
• zbyt wczesnym wprowadzaniu produktów zbożowych, mięsa i słodzonych napojów do diety niemowlęcia,
• zbyt małym i zmniejszającym się wraz z wiekiem spożyciem warzyw oraz owoców (głównym warzywem stają się ziemniaki w postaci frytek),
• zbyt wczesnym wprowadzaniu słodyczy do diety dziecka - w wieku 19-24 miesięcy około 60% dzieci spożywa ciastka, 20% inne słodycze, a 44% słodzone napoje,
• nieregularnym spożywaniu śniadań,
• zwiększeniu ilości kalorii pochodzących z przekąsek,
• zwiększeniu spożycia produktów o małej wartości odżywczej,
• nadmiernym zwiększaniu porcji posiłków,
• zwiększeniu spożycia napojów słodzonych,
• zmniejszeniu spożycia produktów mlecznych przez starsze dzieci,
• nadmiernym spożyciu cukru, szczególnie przez dzieci w wieku przedszkolnym,
• spożywaniu zbyt małej ilości pierwiastków śladowych (wapnia i potasu), a zbyt dużej ilości sodu w stosunku do zalecanych ilości.

Reklama

Żywienie dzieci po 1. roku życia - nowe pokarmy

Żywienie dziecka już po 1. roku życia zaczyna przypominać żywienie człowieka dorosłego. Nowe pokarmy, jakie się wtedy pojawiają w jego jadłospisie to:

• truskawki,
• poziomki,
• pomarańcze,
• grapefruity,
• ryby,
• orzechy,
• czekolada,
• kakao.

Wprowadzane są tak późno ze względu na silne właściwości alergizujące. Do jadłospisu wchodzą potrawy duszone, pieczone, smażone. Wraz z rozwojem dziecka zmniejsza się częstotliwość spożywania pokarmów do ok. 4–5 razy dziennie.

Reklama

Żywienie dzieci powyżej 2 r.ż - dieta

Po 2. roku życia dieta powinna zawierać przede wszystkim:

• owoce i warzywa,
• pełne (niełuskane) ziarna zbóż,
• produkty mleczne o małej zawartości tłuszczu,
• warzywa strączkowe,
• ryby i chude mięso.

Reklama

Żywienie dzieci powyżej 2 r.ż - zalecenia

Przydatne uwagi:

• dzieci powinny codziennie spożywać warzywa i owoce (świeże, mrożone lub konserwowe), najlepiej do każdego posiłku,
• należy spożywać produkty zbożowe z pełnego ziarna (ciemne pieczywo razowe i produkty zbożowe nieprzetworzone), a unikać produktów z ziarna łuskanego (najlepiej upewnić się, że w składzie produktu na etykiecie pełne ziarno jest wymienione),
• jako źródło wapnia i białka wybierać odtłuszczone i ubogotłuszczowe produkty mleczne (dzieci powinny codziennie spożywać produkty mleczne),
• należy zwiększyć spożycie ryb. Najlepiej jest je przygotować na grillu lub upiec. Smażone ryby nie dostarczają takich korzyści, jak przygotowane na grillu lub pieczone,
• należy zmniejszyć spożycie soli kuchennej, także zawartej w różnych innych produktach spożywczych,
• przygotowując i podając posiłki, należy się kierować wielkością porcji zalecanej na opakowaniu produktu,
• należy wybierać chude mięso lub produkty mięsne o zmniejszonej zawartości tłuszczu, a z drobiu przed jego podaniem należy zdejmować skórkę. Chude mięso czerwone można spożywać nie częściej niż raz w tygodniu,
• wiele gotowych produktów lub półproduktów spożywczych zawiera dużą ilość soli i(lub) cukru. Należy czytać treść etykiet i wybierać produkty o dużej zawartości błonnika, a małej zawartości soli i cukru,
• należy ograniczyć spożycie napojów (w tym soków) i pokarmów słodzonych cukrem. Produkty te mogą być źródłem znacznej ilości spożytych kalorii. U dzieci w wieku 1-6 lat należy ograniczyć spożywanie tego typu napojów do 120-180 ml na dobę, a u dzieci w wieku 7-18 lat do 240-350 ml,
• masło i większość innych tłuszczów pochodzenia zwierzęcego spożywanych bezpośrednio lub stosowanych do przygotowywania posiłków należy zastąpić olejami roślinnymi (rzepakowym, sojowym, kukurydzianym lub innym) lub margarynami o małej zawartości kwasów tłuszczowych nasyconych i trans.

Reklama

Żywienie dzieci powyżej 2 r.ż - konsekwencje złej diety

  Wyniki wieloletnich badań obserwacyjnych wykazały, że:

• otyłość,
• hipercholesterolemia,
• nadciśnienie

ujawniające się w okresie dzieciństwa, zwykle utrzymują się w życiu dorosłym.

Reklama

Żywienie dzieci powyżej 2 r.ż - mało cholesterolu

Badania przeprowadzone u dzieci dowiodły, że dieta o małej zawartości cholesterolu i nasyconych kwasów tłuszczowych jest bezpieczna i skutecznie zmniejsza stężenie niekorzystnych frakcji tłuszczowych w surowicy. Nie zaobserwowano negatywnego wpływu takiej diety na wzrastanie, rozwój neurologiczny czy funkcje metaboliczne. Natomiast zapotrzebowanie na inne składniki odżywcze było w pełni pokryte. Dieta taka wpływa na zmniejszenie stężenia cholesterolu LDL, a dzieci, u których stosowano interwencję żywieniową dużo częściej wybierały zdrowy styl żywienia.

Żywienie dzieci powyżej 2 r.ż - ile kalorii?

Dzieci powinny spożywać taką ilość kalorii, która zaspokoi ich potrzeby związane z aktywnością fizyczną oraz wzrastaniem. Pokarmy będące źródłem energii można podzielić na niezbędne, które należy spożywać, aby zabezpieczyć odpowiednią ilość innych substancji odżywczych oraz dowolne - konieczne dla zaspokojenia potrzeb energetycznych wynikających z aktywności i wzrastania. Ta druga pula bardzo się zmienia zależnie od aktywności fizycznej dziecka.

Dziecku prowadzącemu siedzący tryb życia wystarcza spożycie około 100-150 kilokalorii (kcal) w postaci pokarmów wykorzystywanych wyłącznie jako źródło energii, czyli mniej niż zawiera przeciętna porcja przekąski (np. baton, chipsy) lub napój o małej wartości odżywczej. Przy większej aktywności fizycznej ilość ta zwiększa się do 200-500 kcal (w zależności od wieku, płci i poziomu aktywności). Większość zaleceń dotyczących spożycia kalorii dotyczy dzieci i młodzieży prowadzących siedzący tryb życia. W przypadku zwiększenia poziomu aktywności fizycznej należy pamiętać o odpowiednim zwiększeniu ilości kalorii w diecie.

Żywienie dzieci powyżej 2 r.ż - ważna aktywność fizyczna

Każde dziecko powinno poświęcać 60 minut dziennie na zabawę lub aktywność fizyczną o umiarkowanej lub dużej intensywności. Zbyt mała aktywność fizyczna jest jednym z podstawowych czynników ryzyka rozwoju otyłości. Dzieci coraz więcej czasu spędzają przed monitorem komputera lub telewizorem, co bezpośrednio wpływa na zwiększenie ilość pokarmu spożytego w ciągu dnia. Nadmierna ilość spożytych kalorii wynika zarówno ze zmniejszenia aktywności fizycznej i jedzenia w trakcie oglądania telewizji, jak i ze zwiększonej ekspozycji na reklamy produktów spożywczych.

Przestrzegać regularnego spożywania posiłków (decydować o porach ich spożywania po okresie niemowlęcym) Należy ograniczać "podjadanie" między posiłkami, zwłaszcza podczas zajęć niewymagających ruchu lub gdy dziecko się nudzi (ograniczać zwła szcza produkty słodkie.

 Żywienie dzieci powyżej 2 r.ż - dobowe zapotrzebowanie kaloryczne

• * - Zapotrzebowanie kaloryczne dla dziecka prowadzącego siedzący tryb życia. Przy zwiększonej aktywności fizycznej podaż kalorii należy zwiększyć: o 0-200 kcal/24 h przy umiarkowanej intensywności wysiłku i o 200-400 kcal/24 h przy dużej intensywności wysiłku.
• ** - W przeliczeniu na mleko odtłuszczone (z wyjątkiem dzieci do 2. rż.). Jeżeli podaje się mleko zawierające 1% tłuszczu, 2% tłuszczu lub pełne, każda filiżanka dodatkowo dostarcza odpowiednio: 19, 39 lub 63 kcal energii
• *** i **** - Objętość porcji to 1/4 filiżanki w 1. roku życia, 1/3 filiżanki w wieku 2-3 lat i 1/2 filiżanki >=4. roku życia. Należy urozmaicać spożywane warzywa.
• ***** - Połowa spożywanych produktów zbożowych powinna być wyprodukowana z pełnego ziarna.
• ****** - Dla mleka zawierającego 2% tłuszczu. Jeżeli zastępuje się je pełnym mlekiem, dodatkowo podaje się 48 kcal energii pozbawionej wartości odżywczej.

AAP ( Amerykańska Akademia Pediatrii) nie zaleca podawania mleka o zmniejszonej zawartości tłuszczu przed ukończeniem 2. rż.

Żywienie dzieci powyżej 2 r.ż - kiedy podawać witaminy?

Najlepsze źródło witamin i substancji mineralnych dla dzieci stanowi zróżnicowana i dobrze zbilansowana dieta. W przypadku jej stosowania nie ma wskazań do rutynowego podawania preparatów wielowitaminowych i/lub składników mineralnych. Nie ma opublikowanych badań klinicznych, które uzasadniają podawanie preparatów wielowitaminowych zdrowym dzieciom.

Suplementacja może być wskazana u dzieci w następujących sytuacjach:

• trudne warunki społeczne,
• zaniedbywanie przez rodziców,
• jadłowstręt lub inne zaburzenia jedzenia,
• brak apetytu,
• stosowanie wymyślnych diet,
• choroby przewlekłe (np. mukowiscydoza, nieswoiste zapalenie jelit, choroby wątroby),
• odchudzanie,
• ścisła dieta wegetariańska.

Żywienie dzieci powyżej 2 r.ż - źródła witamin

Główne źródła witamin w pożywieniu:

• A - pełne mleko, masło, jaja, wątróbka,
• β - karoten - marchew, dynia, szpinak,
• E - oleje roślinne, orzechy, mięso, jaja, warzywa liściaste,
• K - warzywa liściaste,
• B1 - mięso, ciemne pieczywo, orzechy,
• B2 - mięso, ryby, nabiał, brokuły,
• B6 - jaja, ryby, mięso kurcząt, orzechy,
• B12 - produkty pochodzenia zwierzęcego,
• Niacyna - mięso, mleko, jaja, owoce,
• Folacyna - warzywa liściaste, drożdże, owoce cytrusowe, napoje mleczne fermentowane,
• Biotyna - żółtko, drożdże, mięso,
• Kwas askorbinowy (witamina C) - warzywa, truskawki, cytrusy, pomidory, porzeczki, ziemniaki, brokuły,
• Kwas pantotenowy - produkty mięsne, pełne ziarna, rośliny strączkowe.

Żywienie dzieci powyżej 2 r.ż - źródła makro i mikroelementów

Główne naturalne źródła makro i mikroelementów:

• Wapń - mleko i jego przetwory, woda,
• Magnez - orzechy, chleb pełnoziarnisty, grube kasze, rośliny strączkowe, zielone warzywa,
• Żelazo - mięso, jaja, warzywa ciemnozielone, zboża, niektóre gatunki ryb,
• Jod - łosoś, flądra, śledź i dorsz. W produktach roślinnych i zwierzęcych zmienne ilości zależnie od regionu
• Cynk - mięso, jaja, wątroba,
• Selen - owoce morza, mięso,
• Miedź - wątróbka, orzechy, ziarna.