Czym jest odporność stadna i jak ją osiągnąć?

Reklama

Co to jest odporność stadna?

Stadna odporność, lub inaczej odporność grupowa, zbiorowa lub populacyjna to termin określający ochronę osób nieuodpornionych w wyniku osiągnięcia odporności wysokiego odsetka danej populacji. Innymi słowy, jest to pewien próg graniczny ilości osób odpornych, powyżej którego, są także chronione osoby nieodporne. 

Żeby nabyć odporność na choroby zakaźne trzeba się zaszczepić, lub przechorować daną chorobę i wytworzyć ochronne przeciwciała. Jeśli większość danej populacji będzie chroniona, to wirus czy inna jednostka chorobotwórcza będzie miała ograniczone pole do transmisji i rozprzestrzeniania się. W taki sposób chronione będą także osoby, które nie mają przeciwciał chroniących przed tą chorobą. 

Na temat odporności stadnej przeciwko koronawirusowi SARS-CoV-2 wywołującego chorobę Covid-19 bardzo często wypowiadali się tak zwani przeciwnicy szczepień. Według ich teorii, należało pozwolić wirusowi rozprzestrzenić się niekontrolowanie po całym świecie, by w jak najkrótszym czasie zachorowało jak najwięcej osób. Dzięki temu, w krótkim czasie uzyskałoby się odporność stadną i szybciej skończyłaby się pandemia. Czy takie stanowisko posiada jakieś naukowe podstawy i ma rację bytu?

Reklama

Odporność stadna na choroby zakaźne inne niż Covid-19

Odporność stadna może być wyrażana wartością liczbową. Dzięki temu, że jest ona policzalna i wymierna, to łatwiej ją zrozumieć. Trzeba pamiętać, że każdy wirus, bakteria czy inna jednostka chorobowa cechuje się różnymi wartościami, które definiują ich potencjał chorobotwórczy. 

Każde z nich ma inną zakaźność, inny okres inkubacji, rodzaj transmisji czy zdolność do replikacji. Z tego powodu każda choroba, którą one wywołują jest inna w swoich objawach, ciężkości i długości trwania czy sposobie rozprzestrzeniania się. 

W toku dokładnych analiz, naukowcom udało się opracować wartości liczbowe odporności stadnej dla najbardziej powszechnych chorób zakaźnych:

Z podanej tabeli wynika, że ogromna większość populacji musi być zaszczepiona, by uniknąć danej choroby. Aktualnie są to rzadko występujące choroby, a wynika to z faktu, że szczepienia przeciwko nim są obowiązkowe dla każdego obywatela Polski. Zwolnione ze szczepień są tylko osoby ciężko chore, na przykład na nowotwory czy choroby immunologiczne (na szczęście odsetek takich osób jest niewielki). 

Niestety jednak, coraz częściej dochodzi do świadomego unikania szczepienia – wiąże się to z przykrym faktem, jakim jest wzrost ilości przypadków danej choroby. Dobrze to widać na przykładzie odry. Dzięki szczepieniom w ciągu ostatnich 20 lat, liczba przypadków zachorowań na odrę spadła o 90%. Niestety w ostatnich latach ten trend się odwrócił – głównie za sprawą tak zwanych antyszczepionkowców, którzy świadomie unikają szczepień ochronnych.

Reklama

Jak chronić się przed Covid-19?

Aktualnie są trzy warianty postępowania w celu przeciwdziałania pandemii koronawirusa SARS-CoV-2:

• zasada DDM (dystans, dezynfekcja, maseczka);
• wprowadzanie ograniczeń w przemieszczaniu się i komunikowaniu (tak zwany lockdown);
• prowadzenie programu masowych szczepień;

Pierwszej zasady nie trzeba chyba tłumaczyć. Stosowanie odpowiedniego dystansu od innych ludzi, środków higieny osobistej jak maseczki i jednorazowe rękawiczki oraz dezynfekcja po każdorazowym kontakcie to najprostsze środki jakie można zastosować. Przy odrobinie dyscypliny można znacząco ograniczyć transmisję wirusa. 

Wprowadzanie tzw. lockdownów, czyli masowych ograniczeń w transporcie, komunikacji, miejsc przestrzeni publicznej, w której gromadzą się ludzie w dużych ilościach (kina, teatry, restauracje, hotele, siłownie) jest również dobrym sposobem na ograniczenie transmisji wirusa. Jednak jak pokazała praktyka jest to metoda niezwykle kosztowna dla gospodarki oraz niezwykle męcząca i obciążająca psychicznie dla społeczeństwa. 

Trzecią metodą, która ma największe szanse powodzenia jest program masowych szczepień. W półtora roku po rozpoczęciu pandemii, świat dysponuje już kilkoma różnymi rodzajami szczepionek. Rozpoczął się program masowych szczepień, który już w kilka miesięcy przyniósł pewną poprawę w sytuacji epidemiologicznej. Po pół roku istnienia programu szczepień w Polsce zostało podanych ponad 18 milionów dawek. Jest to ogromna ilość, lecz wciąż niewystarczająca by uzyskać pełną ochronę.

Reklama

Czy naturalna odporność stadna ma sens?

We wcześniejszej części artykułu było zadane pytanie o naturalnej odporności zbiorowej. Wynika ona z przechorowania populacji na Covid-19 i uzyskanie w ten sposób niezbędnych przeciwciał przeciwko tej chorobie. Miałoby to pomóc uporać się z pandemią w ciągu około roku. Niestety w takim myśleniu kryje się kilka niebezpieczeństw.

Przede wszystkim Covid-19 jest niezwykle groźną i niebezpieczną chorobą. Jej śmiertelność wynosi zaledwie 2%, ale biorąc pod uwagę dzienną liczbę zakażeń, ilość zgonów z powodu tej choroby byłaby niewyobrażalna. 

Dodatkowo, masowe zachorowania, wśród których wiele jest ciężkich lub bardzo ciężkich spowodowałaby, że szpitale czy przychodnie byłyby całkowicie „zatkane” przez chorych na Covid-19. Skutkiem byłoby niemożność jednoczesnego leczenia wszystkich chorych na Covid-19, oraz innych pacjentów, cierpiących na inne choroby, również potencjalnie śmiertelne. 

Jest też inna sprawa, a mianowicie odporność po chorobie. Ilość przeciwciał po przechorowaniu Covid-19 jest dużo mniejsza niż u ludzi, którzy otrzymali szczepionkę. Ponadto osoby, które chorowały łagodnie, skąpoobjawowo, mają tych przeciwciał jeszcze mniej i utrzymują się one dużo krócej niż u osób zaszczepionych. 

Mimo, że nie są dostępne jeszcze wszystkie dane odnośnie odporności osób zaszczepionych, to na podstawie tych, które już mamy, można powiedzieć, że szczepionka chroni lepiej i dłużej, niż przechorowanie Covid-19.

Reklama

Kiedy nabędziemy odporność stadną?

Kiedy odporność stadna zostanie osiągnięta w przypadku Covid-19? Polski rząd spekuluje, że gdyby utrzymać takie tempo szczepień jakie jest obecnie (czyli ok 350-450 tysięcy dawek dziennie), to odporność populacyjną powinniśmy osiągnąć około września 2021 roku. Zakładano, że mniej więcej w tym terminie ilość osób w pełni zaszczepionych oraz takich, które przechorowały Covid-19 będzie już w sumie na takim poziomie, że zapewni to odporność dla całego polskiego społeczeństwa. 

Niestety jednak tempo szczepień spadło po podaniu prawie 20 milionów dawek. Jeśli dzienna ilość podawanych szczepionek będzie coraz mniejsza, tym dłużej będziemy czekali na zapewnienie odporności stadnej. 

Szacuje się, że próg odporności stadnej dla Covid-19 wynosi około 90% populacji. Niestety w chwili obecnej jest to wartość jedynie szacunkowa. Jest zbyt mało danych by ją potwierdzić. Niemniej jednak modele matematyczne europejskich ośrodków badawczych przewidują, że odporność stadną w Unii Europejskiej osiągniemy pod koniec lata 2021 roku i byłaby to bardzo pozytywna wiadomość dla wszystkich. 

Niestety jednak trzeba mieć świadomość, że koronawirus SARS-CoV-2 zostanie z nami na zawsze. Możliwe, że będą potrzebne dodatkowe dawki szczepionki, by podtrzymać odporność. Jednak to są na razie spekulacje. Musimy czekać, zdobywać wszystkie możliwe informacje i poddawać je rzetelnym analizom by móc lepiej przewidywać, co nam przyniesie przyszłość w tej kwestii. 

Czytaj też: